Materiały opałowe – rodzaje i zasady stosowania
Drewno, węgiel, gaz i nafta – trudno wyobrazić sobie ogrzewanie budynku bez tych materiałów opałowych. Co charakteryzuje każdy z nich, co warto wiedzieć o ich wyborze oraz – co bardzo istotne – jak należy je przechowywać i stosować? Oto baza wiedzy niezbędna dla zadowalającej i bezpiecznej eksploatacji materiałów opałowych.
Drewno
To najbardziej tradycyjny i ekologiczny materiał opałowy. Należy jednak pamiętać o tym, że drewno jest też produktem dość kosztownym i mało energetycznym. Dostępne jest w postaci nieprzetworzonej lub przetworzonej. W pierwszej wersji są to szczapy, zrębki, wióry i trociny, w drugiej: brykiety i pellety. W zależności od formy, jaką przybiera ten surowiec, może być on spalany jedynie w przeznaczonych do tego urządzeniach. Drewno jest najczęściej użytkowane w tradycyjnych kominkach, ogrzewając wnętrze i wprowadzając do niego niepowtarzalny klimat.
Wybór: Ten materiał opałowy należy podzielić przede wszystkim na rodzaj drewna, a mianowicie liściaste lub iglaste. Zdecydowaną przewagę ma tutaj drewno z gatunków liściastych, takich jak: dąb, grab, jesion, buk oraz brzoza. A to dlatego, że spalają się one równomiernie i przede wszystkim – wolniej i z mniejszą intensywnością niż gatunki iglaste. Te ostatnie są mało wydajne i posiadają sporą zawartość żywicy, która dodatkowo utrudnia utrzymanie kominka w czystości. Ponadto drzewo liściaste może być palone w piecach wytworzonych ze zwykłej stali, a drzewo iglaste wyłącznie w urządzeniach wykonanych ze stali kwasoodpornej.
Przechowywanie i palenie: Właściwe przygotowanie drewna ma bezpośrednie przełożenie na efektywność jego spalania. Drewno opałowe powinno być przechowywane w suchym i jednocześnie przewiewnym miejscu – jeśli to możliwe, także w nasłonecznionym. Stąd też dobrą lokalizacją jest wiata czy drewutnia umieszczona na zewnątrz, a także piwnica lub inne pomieszczenie gospodarcze wewnątrz budynku. Minimalny okres suszenia surowca powinien wynosić około 15 miesięcy, a gwarancję pożądanej jego wydajności daje okres 2 lat. Podczas palenia drewna liczy się zaś przede wszystkim odpowiednie dozowanie powietrza w palenisku – jego dopływ powinien być maksymalny w trakcie rozpalania, a następnie stopniowo ograniczany podczas palenia aż do minimum. Kolejne dawki należy dokładać w regularnych odstępach czasowych. Każdorazowo przed rozpoczęciem palenia w kominku czy kotle, urządzenie należy oczyścić z popiołu. Więcej o drewnie kominkowym przeczytamy tutaj.
| Porada eksperta: Nieocenioną pomocą przy rozpalaniu drewna opałowego jest rozpałka. Doskonale w tej roli spisują się chociażby suche i drobne elementy z drzewa sosnowego. Świetnym materiałem służącym jako rozpałka jest także brykiet drzewny. To sprasowane pod dużym ciśnieniem kostki z trocin, słomy, miału, torfu czy węgla drzewnego, które spalają się niemal całkowicie, a pozostały po nich popiół jesteśmy w stanie wykorzystać jako nawóz. Co więcej, brykiet drzewny może być też właściwym materiałem opałowym. Wyróżnia się on bowiem wysoką kalorycznością i dzięki temu dostarcza dużą ilość ciepła. Jest przy tym ekologiczny, niepylący, nie pozostawia sadzy, nie brudzi rąk i jest łatwy do przenoszenia, także dla osób mniej sprawnych fizycznie. Można go stosować w piecach c.o., kotłach na paliwa stałe, kominkach czy paleniskach. |
Węgiel
Jest równie tradycyjny, co drewno, a przy tym wyjątkowo skuteczny oraz – co bardzo ważne – w porównaniu do innych materiałów, stosunkowo tani. Cena węgla i koszt jego eksploatacji idą w parze z wysoką sprawnością spalania – nowoczesne piece węglowe osiągają sprawność rzędu 80-90%. Zaletą węgla jest też jego szeroka dostępność na terenie całej Polski. Tradycyjnego węgla kamiennego wykorzystuje się w naszym kraju do celów grzewczych nawet 18 milionów ton, mimo że coraz popularniejsze są także przetwarzane materiały węglowe: np. koks.
Wybór: Na wysoką sprawność spalania wpływ ma nie tylko zastosowanie wydajnego pieca węglowego, ale także dobrej jakości węgla. Najpopularniejszymi rodzajami węgla opałowego są obecnie: orzech, koks, kostka i ekogroszek. Pierwszy z nich to największy pod względem ziaren i najbardziej uniwersalny materiał opałowy, który można wykorzystywać we wszelkiego rodzaju piecach. Koks to chemicznie przetworzony produkt, który wyróżnia większa wartość opałowa niż węgla kamiennego. Kostka z kolei jest najbardziej ekologiczna i posiada wysoką kaloryczność.
| Porada eksperta: Wybierając węgiel opałowy, należy zwrócić uwagę na takie aspekty jak: typ, klasa, sortyment i gatunek. Typ dobrego produktu, którym chcemy ogrzać budynek mieszkalny, mieści się w przedziale od 31 do 33. Klasa jest w głównej mierze uzależniona od naszych potrzeb i portfela – im wyższa, tym więcej ciepła zdołamy uzyskać. Klasa, a także sortyment, który określa wielkość ziaren, mają bezpośrednie przełożenie na gatunek – im większa klasa i ziarno, tym lepszy gatunek. |
Przechowywanie i palenie: Stosując węgiel opałowy, powinniśmy pamiętać przede wszystkim o jego przeznaczeniu. Wykorzystanie niewłaściwego węgla może przełożyć się na mniejszą sprawność grzewczą oraz nieprawidłowe funkcjonowanie kotła. Ogólna zasada mówi o tym, że węgiel orzech stosuje się przede wszystkim w tradycyjnych kotłach zasypowych (najczęściej bez podajnika), koks i brykiet w kotłach zasypowych bez podajnika, a ekogroszek w kotłach z podajnikiem.
Kuszący ekogroszek
Zdecydowanie największym wzrostem popularności wśród rodzajów węgla opałowego w ostatnich latach cieszy się ekogroszek. To węgiel kamienny, który charakteryzuje się wyjątkowo niewielką wielkością ziaren (od 5 do 25 mm), a także niską zawartością siarki i popiołu, zamykającą się kolejno w przedziale od 0 do 1% oraz od 0 do 10%. To materiał tani, bardziej ekologiczny, łatwy w użyciu, wydajny i bezpieczny dla kotłów i komina, których żywotność przy stosowaniu ekogroszku znacznie się wydłuża. Ten rodzaj węgla może być ponadto stosowany we wszystkich kotłach z automatycznym podajnikiem.
Gaz płynny
W przeciwieństwie do drewna i węgla oraz im pochodnych, gaz płynny nie stanowi materiału opałowego, za którego pomocą jesteśmy w stanie ogrzać cały budynek. To paliwo, które zasila przede wszystkim pomocnicze urządzenia grzewcze, takie jak nagrzewnice, promienniki, podgrzewacze gazowe oraz gazowe pompy ciepła, czyli najczęściej uzupełniające źródła ogrzewania. LPG to także doskonałe źródło dla urządzeń codziennego lub okresowego użytku, takich jak kuchenki gazowe, grille gazowe czy kuchenki turystyczne. Gaz płynny może być alternatywą lub koniecznością w miejscach, w których nie mamy dostępu do instalacji gazu ziemnego. Jego wykorzystanie wiążę się z koniecznością posiadania butli i jej częstego uzupełniania.
Wybór: Ten aspekt w przypadku gazu płynnego sprowadza się przede wszystkim do zakupu butli, w której jesteśmy w stanie przechowywać gaz. Do wyboru mamy tutaj tradycyjne butle o pojemności 11 kg, które są zdecydowanie najczęściej wykorzystywane w polskich gospodarstwach, a także coraz bardziej zyskujące na popularności wąskie butle o pojemności 10 kg – służą one przede wszystkim do zasilania promienników i piecyków gazowych.
Przechowywanie i palenie: Tam, gdzie użycie gazu płynnego jako materiału opałowego jest konieczne, należy zachować maksymalną ostrożność. LPG stosowane z nieposzanowaniem zasad bezpieczeństwa może być bowiem przyczyną pożaru, a nawet wybuchu, jeśli ciecz zmiesza się z iskrą, ogniem czy mocno nagrzaną powierzchnią. Stąd też kluczowe jest przechowywanie gazu płynnego w atestowanych i sprawnych butlach, które są kupowane lub wymieniane u sprawdzonych dostawców. Wyjątkowo ważne jest też umieszczanie butli w bezpiecznej lokalizacji, w której prawdopodobieństwo wystąpienia bodźca zapalnego jest maksymalnie ograniczone, a temperatura nie przekracza 35 stopni Celsjusza.
| Uwaga! Butle z gazem płynnym należy przenosić wyłącznie w pozycji pionowej, a zanim to nastąpi, konieczne jest sprawdzenie, czy zawór butli jest dokładnie dokręcony i wyposażony w uszczelkę gumową przy wylocie! |
Nafta
Podobnie jak gaz płynny, także nafta jest paliwem przeznaczonym przede wszystkim do zasilania uzupełniających urządzeń grzewczych. Jej zastosowanie jest jednak znacznie węższe i obejmuje jedynie specjalnie przystosowane do współpracy z tego rodzaju paliwem piecyki naftowe. Piecyki te to przenośne urządzenia grzewcze, które doskonale sprawdzają się przy dogrzewaniu pomieszczeń mieszkalnych, piwnic, warsztatów, garaży czy domków letniskowych. Nafta jako materiał opałowy jest z kolei wydajna, czysta i praktycznie bezwonna – jej zapach wyczuwalny jest jedynie w momencie włączania oraz wyłączania urządzenia.
| Porada eksperta: Piecyki naftowe zasilane naftą posiadają na ogół moc pozwalającą na ogrzanie pomieszczeń o powierzchni maksymalnie 70 m². |
Wybór: Nafta dostępna jest w sprzedaży w praktycznych baniakach, które mają najczęściej 8 lub 20 l pojemności. Wybór produktu jest więc w tej sytuacji uzależniony przede wszystkim od naszych potrzeb, a mianowicie częstotliwości, z jaką eksploatujemy piecyk naftowy oraz pojemności, jaką dysponuje nasze urządzenie grzewcze.
Przechowywanie i palenie: Baniaki z naftą należy przechowywać w suchym miejscu, w którym nie występuje ryzyko powstania ognia. Świetnie będą się zatem do tego nadawać wszelkiego rodzaju pomieszczenia gospodarcze. Pojemniki powinny być przechowywane w pozycji pionowej. Zawsze należy dbać o ich dokładne zakręcenie i zabezpieczenie dostępu do nich, np. przed dziećmi. Uzupełnianie zbiornika piecyka naftowego należy przeprowadzać przy wyłączonym urządzeniu, które jest ostudzone do temperatury pokojowej.
|
Uwaga! Pamiętajmy o tym, że niewłaściwie stosowanie materiałów opałowych jest niebezpieczne zarówno dla naszego życia i zdrowia, jak i samych urządzeń grzewczych, które należy użytkować zgodnie z instrukcją producenta. Unikać należy przede wszystkim palenia niedozwolonych materiałów: śmieci, plastiku, a także wilgotnego, lakierowanego i impregnowanego drewna. Ma to bezpośredni wpływ na szybsze korodowanie kotłów, kominów oraz zwiększenie emisji szkodliwych dla środowiska spalin. |