Żywopłot w ogrodzie – wysokość, rośliny i rodzaje żywopłotów

Żywopłot – czy warto go mieć?

Żywopłoty to nie tylko estetyczny, ale także ekologiczny sposób, aby odgrodzić się od zatłoczonej ulicy lub sąsiadów. Na rynku dostępna jest ogromna liczba roślin, z których można stworzyć wspaniały żywopłot. Jednak co poza prywatnością daje taka naturalna przegroda? W przeciwieństwie do metalowych, drewnianych czy też murowanych płotów, żywopłot zapewnia doskonałą ochronę przed promieniami słońca, tworzy zacienione miejsce, w którym można odpocząć w upalne dni.

Kolejną zaletą jest naturalne pochodzenie. Żywopłot wraz z mieszkającymi w nim zwierzętami, owadami oraz innymi roślinami, tworzy ekosystem, który mamy możliwość pielęgnować, kształtować i rozwijać. Z upływem lat możemy tworzyć fantazyjne kształty, używając tylko nożyc ogrodowych. Satysfakcja z obserwowania, jak żywopłot rośnie i się rozwija, jest bardzo wielka.

Jakie rośliny na żywopłot sprawdzą się najlepiej? Możesz zdecydować się na gatunki liściaste, które zmieniają fantazyjnie kolory na jesieni. Natomiast zimozielone krzewy, zapewniają prywatność oraz poprawiają humor widokiem zielonych liści lub igieł przez cały rok. Są to oczywiście tylko niektóre powody, dla których warto pomyśleć o założeniu żywopłotu w swoim ogrodzie. 

Rodzaje i podział żywopłotów

Zakładanie żywopłotu nie jest skomplikowane, ale wymaga przemyślenia kilku kwestii. Między innymi takich, jak rodzaj roślinności czy też typ żywopłotu, jaki postanowisz wyhodować na swojej posesji. Poniżej znajdziesz krótki przewodnik po najpopularniejszych rodzajach żywopłotów.

Żywopłot całoroczny czy sezonowy?

Zanim przystąpimy do zakładania żywopłotu, najpierw ustalmy, jakie mamy oczekiwania wobec niego i ile mamy czasu na pielęgnację. Jeśli dodatkowo chcemy cieszyć się zielonym żywopłotem przez cały rok, warto postawić na krzewy zimozielone. Choć są trudniejsze w utrzymaniu, będą stanowić wspaniałą ozdobę ogrodu. Tego typu żywopłot musi się jednak składać z roślin odpornych na choroby i dobrze znoszących warunki zimowe (dużym problemem dla roślin zimozielonych są mrozy i wiatry). 

Do takich zaliczamy m.in. cis pospolity, bukszpan wiecznie zielony, jałowiec pospolity, tuję, świerk, bluszcz pospolity, irgę błyszczącą czy dereń rozłogowy. Można zdecydować się również na prostszy w utrzymaniu żywopłot sezonowy (wybierać możemy spośród takich roślin, jak: buk pospolity, grab pospolity, pigwowiec japoński, tawuła japońska, pięciornik krzewiasty czy kalina koralowa).

Liściasty czy iglasty?

Na żywopłot częściej wybierane są rośliny iglaste zimozielone, takie jak cis, jałowiec, świerk, żywotnik. Ich pielęgnacja wymaga mniej pracy, ponieważ potrzebują rzadszego przycinania od roślin liściastych (żywopłot liściasty trzeba przycinać regularnie, nawet raz w miesiącu, natomiast iglasty wystarczy raz w roku). Niestety żywopłoty iglaste mają większe wymagania glebowe i są droższe od drzew i krzewów liściastych. Za wyborem tych ostatnich przemawia jednak to, że stosunkowo łatwo się je rozmnaża, co pozwala zmniejszyć koszt zakupu. Rośliny liściaste, z jakich tworzone są zwykle żywopłoty, to m.in. buk, lipa, grab i ligustr pospolity.

Rodzaj żywopłotu – formowany lub naturalny

Plusem żywopłotu formowanego jest to, że zajmuje niewiele miejsca i możemy mu nadać niemal dowolny kształt. Jest to jednak rozwiązanie czasochłonne (należy to robić minimum dwa razy w roku) i wymaga wybrania roślin dobrze reagujących na przycinanie. Do takich należy m.in. modrzew europejski, cis pospolity, jałowiec chiński, cyprysik groszkowy czy żywotnik zachodni. Kontrola nad formą oznacza też, że żywopłot niemal całkowicie pozbawiony zostanie kwiatów i owoców.

Jeśli wiemy, że nie dysponujemy wystarczającą ilością czasu, lepiej wybrać żywopłot naturalny. Rośnie on w sposób niekontrolowany i jest mniej foremny, przez co może zajmować więcej miejsca niż żywopłot idealnie przycięty. W tym przypadku dobrze sprawdzi się m.in. sosna czarna, świerk serbski, kosodrzewina czy świerk kłujący.

Wysoki, średni czy niski?

Wysokość żywopłotu warto dostosować do funkcji, jaką ma pełnić. Wysoki żywopłot (min. 2 m) zapewnia solidną ochronę przed światem zewnętrznym, zajmuje jednak stosunkowo dużo miejsca (jego szerokość może wynosić nawet ok. 1,5 m). Aby efekt sadzenia był właściwy, na jednym metrze sadzi się dwie rośliny. Średni żywopłot (rośliny osiągają od 1 m do 1,5 m) sprawdzi się do wyznaczania stref w ogrodzie – dobrze jest nim oddzielić np. warzywnik od miejsca z kwiatami. Na jednym metrze powinno się znaleźć do trzech roślin. Jeśli zależy nam np. na rozdzieleniu grządek, świetnie do tego sprawdzi się niski żywopłot (od 20 cm do 70 cm), który wymaga posadzenia ok. pięciu roślin na jednym metrze.

Rośliny wybierane pod kątem wysokości:

• wysoki żywopłot – powyżej 2 metrów rosną m.in. głóg, buk pospolity, grab pospolity, rokitnik pospolity, dereń biały;
• średni żywopłot – w tym celu możemy wybrać np.: berberys pospolity, laurowiśnię wschodnią, ligustr pospolity, ognik szkarłatny;
• niski żywopłot – niewielkie rozmiary osiągają: kalina koralowa, pięciornik krzewiasty, pigwowiec japoński, bukszpan wiecznie zielony, lawenda wąskolistna, suchodrzew chiński, mahonia pospolita.

W zależności od tego, jaki teren chcemy otoczyć żywopłotem, jakie ma on spełniać funkcje i ile pracy jesteśmy gotowi włożyć w jego pielęgnację, możemy zdecydować się na różne formy żywopłotów oraz wykorzystać odmienne gatunki roślin. Poniżej przedstawiamy niezbędne informacje na temat różnych rodzajów żywopłotów, które pozwolą nam dokonać optymalnego wyboru jednego z nich.

Wśród żywopłotów możemy wyróżnić nasadzenia niskie i wysokie. Pierwsze z nich wykorzystamy np. do dzielenia przestrzeni w ogrodzie bądź do zasłonięcia w nim miejsc, których nie chcemy eksponować, np. kompostownika. Są łatwe w utrzymaniu ze względu na nieskrępowany do nich dostęp. Żywopłoty wysokie natomiast sprawdzą się, jeśli chcemy czuć się swobodnie w swoim ogrodzie i nie być narażeni na wzrok sąsiadów lub przechodniów. Wyższe formacje roślinne osłonią także nasze działki przed wiatrem, kurzem i hałasem, będą też stanowiły idealne tło dla pozostałych roślin ozdobnych. W niektórych wypadkach ich pielęgnacja wymaga nie tylko specjalistycznych narzędzi, ale i pomocy fachowców.

Żywopłoty formowane to takie, którym nadajemy określoną formę poprzez częste cięcia bądź przeplatanie gałęzi czy pędów. Cięcia dostosowujemy do siły wzrostu roślin, a także do naszych oczekiwań co do wysokości żywego płotu. Najważniejszym okresem dla jego gęstego ukształtowania jest okres od zasadzenia roślin do nawet 6 lat. Co więcej, dzięki strzyżeniu możemy nadać naszemu żywopłotowi proste, geometryczne formy lub wyszukane kształty. To właśnie nadana forma jest aspektem dekoracyjnym tego typu żywopłotów: kwiaty czy drzewa owocowe ze względu na regularne podcinanie roślin, nie stanowią elementu ozdobnego. Żywopłoty wymagają regularnej i czasochłonnej pracy – zaniechanie podcinania może skutkować tym, że nie uzyskamy pożądanego efektu.

Przeciwieństwem wyżej opisanych są żywopłoty nieformowane, czyli swobodne. Te stanowią najlepsze rozwiązanie w przypadku ogrodów dużych, o naturalnym krajobrazie. Aby stworzyć taki żywopłot, wybieramy rośliny rosnące w różnym tempie – niskie, średniowysokie i wysokie. Tego typu formacja potrzebuje jednak więcej miejsca – poszczególne rośliny sadzimy w większych odległościach od siebie, biorąc pod uwagę, że rozrosną się we wszystkich kierunkach. W żywopłotach tego typu dekoracyjne są wszystkie elementy roślin – od liści po kwiaty, owoce i korę. Żywopłoty swobodne nie wymagają wiele uwagi poza istotnymi dla kondycji drzew i krzewów okresowym podcinaniem. Warto wybierać tutaj gatunki rodzime, które dobrze przyjmą się i skomponują z otaczaną i otaczającą ogród roślinnością.

Żywopłot obronny będzie dobrym rozwiązaniem, gdy chcemy ustrzec naszą posesję przed intruzami. Rośliny, które go stworzą, powinny charakteryzować się długimi cierniami, kolcami oraz silnymi pędami. Aby mógł spełniać swoją funkcję, jego wysokość i szerokość powinny w sumie wynieść minimum 2,5 m. Należy też zadbać o odpowiednie zagęszczenie pędów już od samej ziemi. W początkowej fazie rozwoju żywopłotu obronnego niezbędne będzie zamontowanie również  ogrodzenia z siatki, która na skutek rozwoju rośliny z czasem zniknie w jej gąszczu. Do roślin godnych polecenia na żywopłot obronnych należy dzika róża, berberys, rokitnik, głóg czy tarnina.

Żywopłoty ochronne mają na celu zasłonienie naszej posiadłości od wiatru, śniegu czy hałasu. Zdecydowanie ograniczają one siłę działania szkodliwych czynników atmosferycznych, która po stronie zawietrznej takiej zapory jest nieporównywalnie mniejsza do tej, z jaką mamy do czynienia na otwartym terenie.

Na żywopłoty możemy zarówno wykorzystać rośliny iglaste, jak i liściaste. Żywopłoty iglaste zachowują swój dekoracyjny wygląd przez cały rok, są bowiem zimozielone. Dobrze spełniają funkcję barier przeciwwietrznych i akustycznych. Są droższe w porównaniu do roślin liściastych, jednak decydując się na zakup większych okazów, możemy niemal od razu po ich zasadzenia cieszyć się gotowym żywopłotem. Do chętnie wykorzystywanych w tym celu iglaków należą cyprysiki, żywotniki, jałowce, cisy, tuje i kosodrzewina.

Żywopłoty liściaste należą do tańszych i jednocześnie dłużej tworzących pożądaną formę. Niektóre z gatunków liściastych gubią na zimę liście, tracąc swój dekoracyjny charakter (np. ligustr, grab, dąb czerwonolistny, buk). Inne natomiast pozostają zielone przez cały rok (np. bukszpan, ognik, laurowiśnia, berberys), jednak są wrażliwe na mroźne, suche wiatry, które mogą nieodwracalnie je uszkodzić. 

Szpaler to kolejny rodzaj żywopłotu, który charakteryzuje się zgeometryzowaną formą oraz wysokością sięgającą ponad 3 metry. Szpalery są wysokie przy stosunkowo niewielkiej powierzchni, jaką zajmują, wymagają jednak regularnego strzyżenia, co niestety jest trudne i kłopotliwe. Przystosowane do tworzenia szpalerów są niektóre z gatunków lipy, cyprysika, jałowca, grabu, topoli czy dębu.

Wśród żywopłotów możemy wyróżnić także te amorficzne, bezpostaciowe, które składają się z wielu egzemplarzy tego samego gatunku, jednak różnej wielkości, w różnym wieku oraz indywidualnie formowanych. Wszystkie zasadzone rośliny powinny w ostateczności stworzyć spójna całość.

Prostą w utrzymaniu, a jednocześnie szybko rozwijającą się formą żywopłotu są wykorzystane w tym celu pnącza. Pnącza potrzebują podpory – może to być zwykła siatka – po której będą się pięły, tworząc bujny, zielony płot. Nierzadko wystarczą 2-3 sezony, by nasze pnącze rozrosło się po całej wyznaczonej mu podporze. Do polecanych gatunków zaliczyć można bluszcz pospolity, milin, różę pnącą, hortensję pnącą, glicynię czy rdestówkę Auberta.

Żywopłot w ogrodzie – jak go założyć?

Jeżeli zdecydowałeś już, jakie krzewy na żywopłot wybrać, powinieneś odpowiednio przygotować ogród na ich przyjęcie. Pierwszym krokiem jest wyznaczenie odcinka, gdzie będzie się znajdował żywopłot. Potem należy wykopać dół o głębokości mniej więcej 60 centymetrów wzdłuż wyznaczonej trasy, gdzie planujesz wyhodować zielony płot. Żyzną glebę odłóż na bok, pozostałą spulchnij, a na koniec tę odłożoną przysyp na wierzch. Możesz także użyć specjalnej ziemi w workach.

Teraz czas by każdy krzew na żywopłot został umieszczony w ziemi. W jakiej odległosi od siebie zasadzić sadzonki? Zależy to od tego, jak gęsty chcesz mieć żywopłot. Jeżeli sadzonki mają uszkodzone korzenie, usuń je, a rośliny umieść w ziemi. Uklep ziemię oraz podlej rośliny dużą ilością wody. Pamiętaj, że żywopłot założony jesienią przycinamy dopiero na wiosnę. Dzięki podcięciu będzie lepiej się rozgałęział. Rośliny zimozielone można przycinać dopiero w kilka lat po posadzeniu.

Mamy nadzieję, że dzięki naszemu artykułowi, nie będziesz miał problemu z decyzją, co na żywopłot powinieneś wybrać, jak go założyć oraz jak o niego odpowiednio zadbać.