Zwalczanie chwastów – vademecum
Problem chwastów pojawia się niemal w każdym ogrodzie czy na działce. Niepożądane rośliny rozprzestrzeniają się w sposób niekontrolowany, czerpiąc z gleby składniki odżywcze i ograniczając możliwości rozwoju roślin uprawnych i ozdobnych. Aby się ich pozbyć, możemy zastosować kilka metod – najlepiej jednak łączyć je ze sobą, by uzyskać jak najlepszy efekt. Poniżej przedstawiamy, w jaki sposób możemy walczyć z chwastami ogrodowymi, by zachować estetyczny wygląd ogrodu.
Dlaczego należy zwalczać chwasty
Chwaty są roślinami, o których obecność w ogrodzie nie musimy zabiegać – pojawiają się same i jeśli nie będziemy ich regularnie usuwać, będą zajmować coraz większy obszar. Ich nasiona roznoszone są przez wiatr lub dostają się do gleby wraz z kompostem czy obornikiem. Są także doskonale przystosowane do warunków, w jakich rosną, tworząc silny system korzeniowy bądź rozłogi. Niestety, z łatwością, z jaką się namnażają, nie idzie w parze łatwość ich usuwania – często jest to proces żmudny, a na dłuższą metę nawet nieskuteczny. Jednocześnie nie możemy z niego zrezygnować – jeśli nie będziemy regularnie niszczyć nowych okazów chwastów, nie tylko będzie ich coraz więcej, ale również pogorszą się warunki, w jakich będą rozwijać się nasze warzywa, owoce czy rośliny ozdobne. Chwasty czerpią bowiem z gleby wodę i składniki niezbędne do życia, pozbawiając ich innych roślin. Rosną w szybkim tempie, zagłuszając hodowane przez nas gatunki i ograniczając im dostęp do promieni słonecznych. Nie bez znaczenia pozostaje również aspekt estetyczny. Ogród pełen chwastów nie prezentuje się elegancko, a także nie zachęca do spędzania w nim czasu. Z powyższych przyczyn zwalczanie chwastów powinno wejść w nawyk każdego ogrodnika, tym bardziej że liczba gatunków, które mogą pojawić się w naszym ogrodzie, jest bardzo długa.
Popularne chwasty ogrodowe
Wśród licznych chwastów, które najczęściej rozwijają się na naszym przydomowym terenie, znajdziemy m.in. następujące ich gatunki: pokrzywa zwyczajna, babka lancetowata, podagrycznik pospolity, mniszek lekarski, komosa biała, żółtlica drobnokwiatowa, perz właściwy, powój polny, tasznik pospolity, rdest ptasi, bylica pospolita, starzec, jasnota purpurowa, koniczyna polna i łąkowa, ostrożeń lancetowaty, rumianek bezpromieniowy i chwastnica jednostronna. Lista ta nie jest oczywiście zamknięta i liczy znacznie więcej gatunków. Należy zwrócić uwagę, że wśród niepożądanych roślin znajdują się wysokie byliny, rośliny jednoroczne, a także gatunki wytwarzające długi system podziemnych kłączy, rozłogów bądź korzeni sięgających nawet kilkadziesiąt centymetrów w głąb gleby. Pośród chwastów typowych dla trawników znajdziemy także te, które porastają grządki warzywne, kwiatowe rabatki czy obrzeża murów. Jedne z nich pojawiają się na stanowiskach cienistych i wilgotnych, inne z kolei typowe są dla miejsc nasłonecznionych i lekkich, piaszczystych gleb. Różnorodność chwastów sprawia, że pojawiają się one w każdych warunkach i na każdej glebie – możemy być więc pewni, że wyrosną również w naszym ogrodzie.
| Rada eksperta: Do najczęściej występujących chwastów zaliczyć można mniszka pospolitego, babkę lancetowatą, perz, koniczynę czy pokrzywę. Warto jednak wspomnieć, że o ile są one utrapieniem dla ogrodników, właściwie wykorzystane mają także właściwości lecznicze. |
Metody zwalczania chwastów
Chwasty możemy zwalczać, stosując dwie podstawowe metody: mechaniczną oraz chemiczną.
Metody mechaniczne
Mechaniczna walka z chwastami odbywa się zwykle przy użyciu własnych rąk oraz przeznaczonych do tego celu sprzętów. Polega ona na usunięciu z ziemi całej rośliny – jej podziemnej i naziemnej części. Rośliny o płytkim systemie korzeniowym możemy usuwać rękoma, lecz lepszy efekt gwarantuje nam wykorzystanie w tym celu odpowiednich narzędzi.
Tradycyjne narzędzia ogrodowe – do tradycyjnych narzędzi ogrodowych, które usprawnią wyrywanie chwastów, należą np. trójząb, graca, pazurki czy motyka. Ich głównym zadaniem jest rozluźnienie gleby, w której rośną chwasty, co umożliwia nam następnie usunięcie ich wraz z systemem korzeniowym. Motyka posłuży również do zerwania z podłoża warstwy mchu.
Narzędzia do usuwania chwastów – o ile wymienione powyżej narzędzia mają charakter uniwersalny i znajdą zastosowanie podczas wielu różnych prac, o tyle wycinaki i wyrywacze do chwastów skonstruowane zostały specjalnie do walki z tego typu roślinami.
Wyrywacz do chwastów jest urządzeniem, którego część robocza osadzona została na długim trzonku. Umożliwia on wbicie ostrza w ziemię i uchwycenie całego korzenia chwastu. Jego konstrukcja przystosowana jest szczególnie do usuwania mniszka lekarskiego, którego korzeń przybiera formę długiego pnia. Mniejszy od wyrywacza wycinak ma takie samo zastosowanie – jego budowa jest natomiast znacznie prostsza, a gabaryty mniejsze
Wertykulator sprawdzi się natomiast w sytuacji, gdy na naszym trawniku pojawia się mech. Rozcinając kępy trawy i pobudzając je do rozkrzewiania się (co jest głównym zadaniem tego typu urządzenia) umożliwia jednoczesne zdarcie miękkich poduch z podłoża.
| Rada eksperta: Mechaniczne usuwanie chwastów pozwala ograniczyć ich namnażanie się i rozprzestrzenianie. Nie gwarantuje jednak, że usuniemy z gleby całą roślinę. Dlatego uzupełnieniem metod mechanicznych powinny być środki chemiczne, które uznaje się obecnie za najskuteczniejszy sposób ograniczenia populacji chwastów. |
Metody chemiczne
Najskuteczniejszą metodą walki z chwastami są preparaty chemiczne, zwane herbicydami. Można podzielić je na dwie grupy: środki selektywne i ogólne.
Środki selektywne – preparaty tego typu działają wyłącznie na chwasty, pozostawiając rośliny ozdobne czy uprawne w nienaruszonym stanie. Z tego względu polecane są one do odchwaszczania trawników – nie powodują bowiem obumarcia trawy. Znajdą również zastosowanie na grządkach warzywnych czy rabatach, gdzie chcemy usunąć tylko niepożądane okazy roślin. Stosuje się je do wszystkich gatunków chwastów, a wśród nich znajdziemy także te, które spowodują obumarcie mchu. Poza środkami uniwersalnymi spotkamy się także z tymi, które przeznaczone są do zwalczania konkretnego gatunku chwastu. Środki selektywne dostępne są zarówno w postaci gotowej do użytku, w formie sprayu, granulatu czy proszku, jak i w postaci koncentratów, które wystarczają na odchwaszczenie terenów o dużej powierzchni.
Środki nieselektywne (totalne) – podobnie jak preparaty selektywne, środki nieselektywne przeznaczone są do zwalczania wszystkich chwastów. Mają jednak działanie ogólne (tzw. herbicydy układowe) – nie tylko wnikają w głąb roślin, rozchodząc się po wszystkich ich częściach włącznie z systemem korzeniowym, ale zagrażają również roślinom uprawnym i ozdobnym. Z tego powodu nie zaleca się stosowania ich na trawnikach bądź w miejscach, gdzie chwasty wyrastają spośród kwiatów czy warzyw. Niektóre z herbicydów tego typu mają również charakter kontaktowy – powodują obumarcie wyłącznie tych części chwastów (i roślin uprawnych), które miały kontakt z preparatem. Ponieważ środki nieselektywne zwalczają wszystkie rośliny porastające dany teren, najlepiej sprawdzają się w miejscach, które dopiero przygotowujemy pod uprawę. Środki tego typu nie pozostają również obojętne dla gleby lub wody. Dostępne są w formie gotowej do użytku oraz w postaci koncentratów
| Rada eksperta W zależności od rodzaju wybranego preparatu oraz sposobu jego aplikacji, na pierwsze efekty przyjdzie nam poczekać krócej lub dłużej. W przypadku herbicydów kontaktowych chwasty mogą zacząć obumierać nawet już po kilkunastu godzinach od momentu użycia środka. Herbicydy układowe zaczynają przynosić rezultaty dopiero po tygodniu lub dwóch od ich zastosowania. |
Zasady pielenia
Walka z chwastami przyniesie oczekiwane efekty, jeśli będziemy stosować się do kilku zasad. Poza stosowaniem metod chemicznych i mechanicznych warto także zadbać o kilka dodatkowych elementów, które pozwolą nam ograniczyć rozwój nowych okazów. Oto, o czym warto pamiętać, by efektywnie zwalczać chwasty:
- pielenie powinno odbywać się regularnie – chwasty usuwamy przez cały sezon wegetacyjny, zwykle od wiosny do późnej jesieni, a nawet do początków zimy;
- chwasty usuwamy w jak najwcześniejszej fazie ich rozwoju – małe rośliny posiadają płytki i słabo rozwinięty system korzeniowy, co w zdecydowany sposób ułatwia całkowite ich usunięcie z gleby;
- teren, który przygotowujemy pod uprawę, powinien zostać odchwaszczony, zanim obsadzimy go wybranymi gatunkami roślin;
- decydując się na herbicydy, stosujmy je tylko w takiej ilości, jaką zaleca producent danego środka;- dla efektywności herbicydów ważne jest również stosowanie ich w optymalnych dla ich działania warunkach, wskazanych przez producenta danego preparatu;
- pokrycie danego obszaru folią ogranicza dostęp do gleby światła słonecznego, co uniemożliwia rozwój chwastów, a w konsekwencji powoduje także ich obumarcie.
Rada eksperta
Ściółkowanie roślin, przy których jest to zalecane, pozwala przede wszystkim ochronić glebę przed wyparowywaniem z niej wody. Dodatkową jego zaletą jest jednak fakt, że w znaczny sposób ograniczy również rozwój chwastów