Właściwości i zastosowanie koniczyny czerwonej

Koniczyna czerwona

Koniczyna czerwona, zwana także łąkową (Trifolium pratense), należy do roślin motylkowych z rodziny bobowatych. Jest u nas bardzo pospolita, występuje w całej Europie, środkowej Azji oraz północnej Afryce, przeniesiono ją także do obu Ameryk. Już od XI wieku była chętnie uprawiana jako roślina pastewna. Uprawa rozpowszechniła się bardziej w XVIII wieku i trwa do dziś. Koniczyna należy m.in. do rejestru roślin rolniczych Unii Europejskiej, stanowi jedną z podstawowych roślin motylkowych uprawianych na paszę.

Koniczyna znana była od dawna w tradycyjnej medycynie ludowej jako roślina lecznicza. Stosowano jej kwiaty i ziele jako środek wykrztuśny i moczopędny.

Uprawa koniczyny czerwonej

Nasiona koniczyny zbiera się od połowy maja, najlepsze są te z drugiego pokosu. Suszy się je na rusztowaniach, a po omłóceniu przechowuje w ciepłych, przewiewnych miejscach o wilgotności do 12%. Suszenie powinno przebiegać w temperaturze od 40 do 50 stopni. Koniczyna lubi gleby wapnowane o odczynie obojętnym lub lekko alkalicznym. Można nawozić ją fosforem i potasem (wczesną wiosną lub jesienią) oraz mikroelementami. Jest wrażliwa na warunki wilgotnościowe, lubi rosnąć na terenach o wysokich opadach, w rejonach górskich i morskich.

Termin siewu to koniec marca-początek kwietnia. Nasiona (około 6-10 kg/ha) umieszcza się na głębokości 1-2 cm w ziemi co około 30-40 cm. Dla ochrony przed chwastami wykonuje się bronowanie (jednak ostrożnie, by nie uszkodzić korzeni). Na potrzeby upraw koniczyny warto jest jesienią dobrze oczyścić glebę z chwastów, spulchnić i ewentualnie nasycić nawozami.

Zbiory koniczyny czerwonej

Pierwszego koszenia koniczyny dokonuje się wiosną, w czasie zawiązywania się pąków kwiatów. W ciągu roku roślina uzyskuje 1 lub 2 odrosty, wykorzystywane później na paszę. W celach leczniczych zbiera się ją w okresie kwitnienia i suszy w temperaturze do 50 stopni w ciemnym miejscu.

Właściwości koniczyny czerwonej

Poza zastosowaniami odkrytymi przez medycynę ludową w XX wieku zwrócono większą uwagę na inne składniki koniczyny. Okazało się, że zawiera ona glikozydy fenolowe, flawonoidy, salicylany kumaryny, kwasy mineralne i wiele innych. Izoflawony zawarte w koniczynie swą budową przypominają strukturę estrogenów (hormonów żeńskich), stąd zaczęto je stosować do łagodzenia objawów menopauzy u kobiet.

Czerwona koniczyna to także cenne i bogate źródło witamin A, B, C, E i P, a także mikroelementów (wapnia, żelaza, magnezu, potasu, fosforu, selenu) oraz niewielkich ilości garbników, karotenu i olejków eterycznych.

Koniczyna jest pożywna, bogata w cenne składniki istotne dla ludzi oraz zwierząt, a przy tym szybko rośnie. Nie wywołuje też żadnych alergii. Gleba, na której rośnie koniczyna, wzbogacana jest dzięki niej w azot.

Zastosowanie koniczyny czerwonej

Bardzo istotne w rolnictwie jest paszowe przeznaczenie koniczyny dla bydła i koni. Zielonka stanowi dla zwierząt wartościową i smaczną karmę, chętnie zjadaną przez gatunki przeżuwające. Ponadto czerwona koniczyna znajduje szerokie zastosowanie w zakresie zabiegów zdrowotnych oraz pielęgnacyjno-kosmetycznych.

Już w ludowym lecznictwie stosowano koniczynę w przypadku schorzeń nerek, pęcherza, jako środek wykrztuśny, w leczeniu zapalenia oskrzeli, przy astmie czy też problemach skórnych (trądzik, łuszczyca). Współczesne badania potwierdzają zasadność jej użycia, a ponadto dodają kolejne właściwości: tonizujące, uspokajające, odtruwające, przeciwzapalne i przeciwskurczowe. Stwierdzono też właściwości pobudzające wątrobę i pęcherzyk żółciowy, co wpływa na poprawę trawienia. Napar z kwiatów koniczyny łagodzi też zaparcia i zwiększa apetyt.

Czerwona koniczyna stała się najbardziej ceniona z uwagi na obecność izoflawonidów o działaniu estrogenopodobnym. Zawarte w koniczynie substancje łagodzą objawy menopauzy, zmniejszają nadmierną potliwość, uderzenia gorąca, nerwowość, zaburzenia snu czy zawroty głowy, Wyraźnie łagodzą także problemy z koncentracją, bóle stawów, zaburzenia rytmu serca, przeciwdziałają zakrzepicy oraz poczuciu suchości. Służą oczyszczeniu krwi i limfy.

Koniczyna nazwana została typowym ziołem dla kobiet. Świetnie leczy trądzik, znosi objawy napięć miesiączkowych, reguluje cykl i związane z tym dolegliwości. Ponadto wyciągi wodne z koniczyny wydatnie podnoszą estetykę, elastyczność i wilgotność skóry. Ujędrniają i optycznie rozjaśniają naszą cerę. Hamują także łojotok i proces rogowacenia skóry.