Najpopularniejsze odmiany i właściwości fikusów (figowców)
Figowce, zwane zwykle fikusami, są bardzo popularnymi roślinami doniczkowymi. Cenione są głównie ze względu na swoje walory estetyczne oraz bogactwo dekoracyjnych i efektownych odmian. Które z nich są najpopularniejsze i co warto o nich wiedzieć?
1. Figowce – podstawowe informacje
Rodzaj Ficus (zwany często figowcem) zaliczany jest do rodziny morwowatych – Moraceae, obejmuje ponad tysiąc rożnych gatunków roślin występujących w formie:
- drzew,
- krzewów,
- pnączy.
Naturalnym siedliskiem tych roślin są Azja, Afryka i Australia, obszary tropikalne lub subtropikalne. W cieplejszych rejonach Europy, w okolicach Morza Śródziemnego, spotykamy tylko jedyną odmianę figowców, czyli drzewo figowe z jadalnymi owocami. Wspólną cechą gatunku jest wydzielanie przez rośliny soku mlecznego, który u osób wrażliwych może wywoływać podrażnienia. Rośliny te posiadają na ogół duże, skórzaste i połyskujące liście o kształtach eliptycznych. Rosną szybko i nadają się do upraw doniczkowych we wnętrzach. Są różnorodne i bardzo dekoracyjne, dają wiele możliwości aranżacyjnych, przez co są chętnie stosowane w domach, biurach, holach i budynkach publicznych. Istnieje ogromna ilość odmian fikusów, poniżej opiszemy kilka najpopularniejszych w naszym kraju.
2. Wymagania i warunki uprawy fikusów
W naszym klimacie rośliny z rodziny fikusów (figowców) możemy hodować jedynie w doniczkach. Optymalne warunki do ich prawidłowego rozwoju i wzrostu to:
- najbardziej wskazana temperatura otoczenia dla fikusów wynosi od 18 do 24 stopni Celsjusza, natomiast zimą nie mniej niż 13-15 stopni,
- stanowisko półcieniste, ale bez ostrego słońca, np. okolice okien wschodnich, zachodnich lub północnych. Jedynie odmiany o pstrych liściach potrzebują nieco więcej światła – nie mogą być one hodowane na stanowiskach całkiem zacienionych, bo rośliny osłabną i szybko zgubią liście,
- hodując młode rośliny, możemy je łączyć, by rosły w grupach, jednak starsze powinny już rosnąć osobno,
- najlepiej, aby powietrze wokół roślin było wilgotne. Fikusy warto spryskiwać wodą, ale wiele odmian rośnie także w otoczeniu ogrzewanym kaloryferami,
- fikusy na ogół nie tolerują przeciągów,
- nie lubią zmian ustawienia, zwłaszcza jeśli chodzi o stronę, z której pada na nie światło,
- fikusy podlewamy umiarkowanie miękką, odwapnioną wodą do 2 razy w tygodniu, zimą – rzadziej. Nadmiar wody może im szkodzić. Figowce warto podlewać dopiero wtedy, gdy przeschnie górna warstwa podłoża, ale nie można dopuścić do wyschnięcia bryły korzeniowej. W doniczce nie powinna zalegać woda, bo może to powodować gnicie korzeni i zrzucanie liści,
- dla figowców (poza okresem zimowym) powinno się stosować nawozy przeznaczone do zielonych roślin ozdobnych. W okresie intensywnego wzrostu można je nawozić co dwa tygodnie, ale zimą nawożenia zaprzestajemy.
| Czy wiesz, że… 1. Jeśli roślina zaczęła wypuszczać znacznie mniejsze liście, świadczy to o niedostatecznym zaopatrzeniu w substancje pokarmowe. 2. Gdy liście fikusa zaczynają zwisać ku dołowi (niezgodnie z normalnym pokrojem rośliny), to oznaka, że fikus rośnie w zbyt wysokiej temperaturze. |
3. Pielęgnacja i rozmnażanie fikusa
W czasie wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych przy figowcach pamiętajmy, że:
- warto zraszać ich liście miękką wodą co najmniej raz w tygodniu. Spryskiwanie pozwala oczyścić je z kurzu, tak aby mogły swobodnie oddychać. Duże liście należy przecierać mokrą gąbką lub miękką szmatką,
- młode rośliny dobrze jest przesadzać co roku, w okresie wiosennym. Starszym okazom wystarczy wymienić jedynie górną warstwę ziemi w doniczce, a przesadzamy je dopiero wtedy, gdy korzenie zaczynają wystawać przez otwory w dnie,
- fikusy najlepiej rozmnażać z sadzonek wierzchołkowych. Ucinamy u góry rośliny kilkucentymetrowy pęd z jednym pąkiem, następnie ukorzeniamy go i hodujemy nowy egzemplarz.
4. Odmiany
W hodowli doniczkowej wyróżniamy 3 główne rodzaje fikusów:
a) o małych liściach,
b) o liściach dużych,
c) fikusy pnące i płożące.
d) Do fikusów o małych liściach należą:
Fikus benjamina (Ficus benjamina) – posiada skórzaste, błyszczące liście, na górze zaostrzone, wielkości około 8 cm. Ma charakterystyczny, tzw. płaczący pokrój, ze zwieszającymi się pędami. Posiada wiele odmian o różnym zabarwieniu, wielkości i pokroju. Niekiedy liście posiadają barwne obrzeża (białe, żółte), które bywają fantazyjnie pofalowane czy fryzowane.
W naturze fikusy beniamińskie stanowią potężne drzewa, w doniczkach rosną szybko, po paru latach osiągają kilka metrów wysokości (nawet do 5 m). Nie są roślinami zbyt wymagającymi, dobrze rosną nawet w suchszych pomieszczeniach, lubią stanowiska raczej jasne, ale nie słoneczne.
| Czy wiesz, że… Cechą szczególną fikusa benjamina jest zdolność pochłaniania zanieczyszczeń chemicznych z pomieszczenia. |
Fikus deltolistny (Ficus deltoidea) ma liście dość małe, o okrągłym lub jajowatym kształcie. Umieszczone są one rzadko na wznoszących się pędach. Pokrój rośliny jest luźniejszy, a wysokość dochodzi do około 1,5 m. Nie jest to odmiana zbyt wymagająca, dobrze rośnie nawet w pomieszczeniach o słabym świetle. Szczególną cechę tej odmiany fikusa stanowią dekoracyjne, małe, jasnozielone owoce, wielkości ziarna grochu.
Fikus tępy (Ficus retusa, Ficus Microcarpa) – posiada liście podobne do benjamina, z tą tylko różnicą, że są one tępo zakończone. Jest rośliną o drzewkowatym pokroju, dość zwartym. Lubi stałą wilgotność, poza tym jest mało wymagająca, odporna na częste formowanie i przycinanie. Szczególną cechą jest częste tworzenie z niego drzewek bonsai. Mają egzotyczny wygląd, ich pień bywa przewiązany jutą, dają liczne możliwości dekoracji i ułożenia.
Ten rodzaj fikusa jest wdzięczny w uprawie i dość łatwy w rozmnażaniu. Sadzonki można pobrać z wierzchołków pędowych. Zimą fikus nie musi być nawożony (albo bardzo rzadko), za to wiosną i latem warto stosować uniwersalne preparaty.
Fikus nitida (Ficus nitida) – liście ma podobne do beniamina, ale pokrój lekko wzniesiony.
Fikus australijski (Ficus australis) – również podobny do pierwszego wymienionego, lecz o pokroju rozłożystym.
b) Najpopularniejsze fikusy o dużych liściach to:
Fikus sprężysty (Ficus elastica) – ma duże (około 20 cm), skórzaste i błyszczące liście o różnych przebarwieniach. Młode mają barwę brązową lub czerwoną, dopiero potem zielenieją . Rosną w donicach zwykle jednopędowo, szybko przyrastają. Z czasem można roślinę przycinać, żeby pobudzić ją do rozgałęziania się. Starsze rośliny zrzucają stopniowo swe dolne liście. Barwne odmiany fikusa sprężystego wymagają jaśniejszych stanowisk. Najbardziej znane z odmian to:
- Variegata, która rośnie wolniej, posiada jaśniejsze (żółte) plamy na liściach,
- Decora o liściach krótszych, ale szerszych i z czerwonym spodem.
Fikus lirolistny (Ficus lyrata) – jego liście o kształcie liry osiągają od 30 do 50 cm długości, są ciemnozielone, błyszczące, pofalowane na brzegach. Fikus ten potrzebuje sporo miejsca i światła, lecz nie bezpośredniego nasłonecznienia. Dobrze rośnie w ciepłych i wilgotnych pomieszczeniach, w innych warunkach liście mogą usychać. Duże rozmiary rośliny wymagają solidnych podpór.
Fikus bengalski, banian (Ficus benghalensis) – posiada około 20-centymetrowe liście, szybko rośnie i intensywnie się rozgałęzia, przez co wymaga sporo przestrzeni. Liście fikusa bengalskiego są szorstkie i owłosione, ponadto na roślinie pojawiają się ciemne, małe owoce podobne do fig.
Fikus wąskolistny, wierzbolistny (Ficus binnenikii) – ma ciemnozielone, bardzo wąskie i ostro zakończone liście o długości do około 20 cm. Potrzebuje dość jasnego stanowiska, potrafi osiągać spore rozmiary.
c) Do popularnych fikusów pnących i płożących należą:
Fikus pnący (Ficus pumila) – jest samoczepnym pnączem, podobnie jak np. bluszcz. Ma jajowate, niewielkie liście o różnych barwach oraz długie pędy. Zależnie od odmiany, drobne liście bywają tylko zielone albo też miewają jasne, dekoracyjne obwódki. Jest to roślina wymagająca dość dużej i stałej wilgotności powietrza, ale radzi sobie nawet w niewysokich temperaturach (nawet poniżej 10 stopni C) i niewielkim doświetleniu. Jej cechą szczególną jest to, że świetnie nadaje się do wiszących pojemników i kompozycji z innymi roślinami.
Fikus czepny (Ficus sagittata) – jest rośliną płożąca, ma lancetowate liście osadzone na długich, cienkich pędach. Liście mają około 5 cm długości (większe niż fikusa pnącego), są ostro zakończone, bywają jednolite lub pstre. W pobliżu liści roślina wytwarza również swe czepne korzenie. Fikus ten ma większe potrzeby co do ilości światła niż pnący, poza tym sprzyjają mu warunki i temperatury pokojowe. Jego cecha szczególna – znakomicie nadaje się do ciekawych kompozycji roślinnych umieszczanych na ścianach i wielu innych płaszczyznach.
5. Ciekawostki na temat figowców
- fikusy są także roślinami użytkowymi. Drzewo figowe, czyli tzw. fikus pospolity (Fikus carica), którego owocem jest figa, pochodzi w Bliskiego Wschodu i stanowi jedno z najstarszych drzew owocowych uprawianych przez ludzi,
- pielęgnując starsze okazy figowców, warto dodać im blasku przez przetarcie powierzchni ich liści szmatką lub gąbką zwilżoną w mleku. Liście odzyskają dawny, młodzieńczy połysk,
- kiedy fikus gubi liście, wystarczy delikatnie naciąć łodygę tuż nad miejscem, z którego odpadł liść, pomoże to wyrosnąć tam nowemu młodemu listkowi,
- zdrowsze i bardziej błyszczące liście będzie miał fikus, którego raz na miesiąc podlejemy wodą zmieszaną z jasnym piwem (50 ml piwa na 1 szklankę wody),
- fikusy mogą mieć nieco za małe doniczki, dlatego przesadzamy je do większych dopiero wtedy, gdy wyraźnie przestają rosnąć, a ich korzenie nie mieszczą się już w donicy i wychodzą dolnymi otworami.