Kiwi w ogrodzie – gatunki i pielęgnacja
Popularny, słodko-kwaśny włochaty owoc to zaledwie jeden z rodzajów kiwi (aktinidia chińska). Znanych jest wiele innych odmian aktinidii, a niektóre z nich możemy hodować w ogródku. Aktinidia posiada nie tylko wartościowe i smaczne owoce, ale jest także cenioną rośliną ogrodową.
Gatunki
Znane są liczne odmiany rośliny – pnącza aktinidii (czyli potocznie kiwi). Nie wszystkie jednak gatunki nadają się do uprawy w naszym klimacie. U nas udają się jedynie odmiany mrozoodporne, o bujnych liściach, ale mniejszych owocach. Do goszczących w naszych ogrodach zaliczamy:
- aktinidię ostrolistną,
- aktinidię pstrolistną.
Oba gatunki są podobne w uprawie, a różnią się zabarwieniem liści i siłą wzrostu. Pnącza kiwi ostrolistnego osiągają do 15 m długości, przyrastają nawet do 2 m rocznie. Jego liście są zwyczajnie zielone, ale liście kiwi pstrolistnego mają barwę zielono-biało-różową. Na jesień dodatkowo przebarwiają się one jeszcze na żółto. Pędy pstrolistnej odmiany są krótsze, wolniej rosną i osiągają długość jedynie do około 5-8 m.
Charakterystyka
Aktinidia stanowi roślinę dwupienną (posiadającą egzemplarze męskie i żeńskie), ale bywają także odmiany jednopienne (kwiaty męskie i żeńskie na jednej roślinie). Na przełomie maja i czerwca pojawiają się jasnokremowe, pachnące kwiaty. Owoce osiągają dojrzałość jesienią (we wrześniu/październiku) i mają formę wydłużonej zielonej jagody, o gładkiej skórce, czasem z czerwonym rumieńcem. Osiągają od 2 do 3 cm długości, ważą około 10 g. Są jednak nietrwałe i nadają się raczej do bieżącego spożycia, np. w postaci sałatek, soków czy wypieków, gdyż mogą nie przetrzymać przechowywania. Owoce te posiadają wiele witamin (najwięcej C, ale także A, E i K), soli mineralnych, cukrów i kwasów organicznych.
Przeczytaj także: Ogród owocowy – jakie drzewa i krzewy wybrać?
Najczęściej uprawiane gatunki kiwi
W naszych warunkach najchętniej uprawiane są takie odmiany kiwi jak:
- Ananasja z charakterystycznym czerwonym rumieńcem na owocach, odporna na mrozy i susze, obficie owocuje,
- Genewa – odmiana żeńska, ma zaokrąglone owoce z brązowo-czerwonym rumieńcem, wrażliwa na suszę,
- Gibrida – męska odmiana,
- Issai – odmiana obupłciowa, czyli samopylna, pochodząca z Japonii,
- Jumbo – odmiana żeńska wyhodowana we Włoszech, ma dość duże jasnozielone owoce (15-20 g),
- Weiki, odmiana męska, mrozoodporna, wyhodowana w Monachium,
- Ken's Red, odmiana żeńska, bardziej wrażliwa na mróz i suszę, z dużymi owocami o ciemnym miąższu,
- Dr Szymanowski – odmiana obupłciowa, pstrolistna,
- Setyabrskaya – pstrolistna, stosunkowo najwcześniej można zbierać jej smaczne, drobne (2-2,5 cm) owoce, bo już od końca sierpnia.
Warunki uprawy i pielęgnacja
Dla rosnących w Polsce aktinidii najlepszymi stanowiskami są miejsca słoneczne, osłonięte od wiatru, o dość wilgotnej i żyznej glebie. Przed posadzeniem kiwi warto wzbogacić podłoże, kopiąc półmetrowy dół i wypełniając go torfem lub kompostem z gliną. Rośliny te są pnączami, szybko rosną i potrzebują sporo miejsca. Możemy rozmnażać je z sadzonek. Młode aktinidie przez pierwsze 2 lata powinny rosnąć w pojemniku, a kiedy dobrze się ukorzenią, lepiej przyjmują się w gruncie. Ogrodowe odmiany, są mrozoodporne, ale pozostają wrażliwe na późnowiosenne przymrozki, które mogą je uszkodzić. Gdy kwiaty przemarzną – nie uzyskamy z nich owoców. Aktinidie po raz pierwszy owocują w 3. lub 4. roku po posadzeniu. Z jednej rośliny możemy uzyskać do 15-20 kg owoców. Z zabiegów pielęgnacyjnych szczególnie ważne jest prawidłowe przycinanie. Latem lub pod koniec zimy pędy należy radykalnie skrócić. Wyrastają następnie nowe pędy, a owocującymi są pędy dwu i trzyletnie. Podpory pod kiwi powinny być ażurowe, aby rośliny mogły się wokół nich owijać i żeby nie stanowiły przeszkody dla dostępu światła słonecznego. Podpory powinniśmy umieszczać minimum co 1,5 m Dla zapewnienia obfitych zbiorów aktinidii, warto sadzić żeńskie i męskie rośliny jak najbliżej siebie. Męska odmiana rośliny wystarczy dla kilku okazów żeńskich rosnących w odległości do około 6 metrów. Stwierdzono, że nawet obupłciowe, samopylne odmiany lepiej plonują, gdy rosną w pobliżu męskich egzemplarzy.
Sprawdź też: Jak pielęgnować drzewa owocowe?
Zastosowanie aktinidii
Pnącze kiwi jest nie tylko rośliną sadowniczą oraz ogrodową, ale także ozdobną. Z uwagi na dużą masę liści możemy zastosować ją do ocieniania tarasu lub maskowania mniej ciekawych zakamarków ogrodu. Aktinidia może też stanowić ochronę naszej posesji przed kurzem i wiatrem. Pnąc się po pergolach, ścianach budynku czy pniach drzew, rośliny kiwi mogą stworzyć oryginalne dekoracje. Warte docenienia, są także zdrowotne i kulinarne zalety owoców. Spożywać je możemy na surowo czy też w formie soków, konfitur, dodatków do ciast i innych potraw.