Jakie właściwości ma szamot?
Tam, gdzie powinny panować wysokie temperatury, materiały budowlane muszą mieć swoiste właściwości. Szamot zapewnia utrzymanie wysokiej temperatury, gwarantuje kumulowanie energii i oddawanie jej w powolny sposób, co jest wykorzystywane w budowie najróżniejszych pieców.
Wkład szamotowy z racji swoich właściwości jest wykorzystywany wszędzie tam, gdzie potrzebne jest wytworzenie wysokiej temperatury, magazynowanie jej i powolne oddawanie, co zapewnia utrzymanie wymaganego komfortu cieplnego. Spotykamy go nie tylko we wszelakiego rodzaju grzejnikach, ale wszędzie tam, gdzie w użyciu są specjalistyczne piece, na przykład mniejsze do wypieku pizzy czy chleba, w piecach ogrodniczych czy w kotłowniach przemysłowych i piecach ciepłowniczych i energetycznych.
Cegłę szamotową od zwykłej różni nie tylko barwa czy wiele większy ciężar, ale też sposób produkcji. Glina i łupki po wypaleniu zostają zmielone, uformowane i ponownie wypalane, co sprawia, że otrzymany materiał jest odporny na działanie wysokich temperatur (ponad 1000° C) i ich gwałtowne zmiany. Z tej racji nadaje się na przykład jako wypełnienie kominków stalowych. Do tego celu wykorzystywany jest również wermikulit ekspandowany, który jest w wysokiej temperaturze równie dobrym co szamot izolatorem, jednak nie ma właściwości powolnego oddawania zgromadzonego ciepła.
Szamot jest wykorzystywany do ogrzewania również w elektrycznych piecach akumulacyjnych ze statycznym i dynamicznym oddawaniem ciepła. Skonstruowane są podobnie – specjalne grzałki rozgrzewają wkład szamotowy, a dodatkowe nawiewniki w przypadku pieców dynamicznych umożliwiają szybsze oddawanie ciepła w celu dogrzania pomieszczenia. Pobierające prąd urządzenia są szczególnie korzystne w przypadku taryfy nocnej, kiedy w godzinach 22.00-6.00 i 13.00-15.00 pobór mocy oznacza niższą jej cenę. Zdolność szamotu do magazynowania ciepła w zupełności wystarcza do zachowania stałej temperatury w ogrzewanym wnętrzu.
Elektryczne piece akumulacyjne wymagają jedynie odpowiedniego ułożenia cegieł szamotowych wokół grzałek, jednak w kominkach i piecach kaflowych konieczne jest ich wzmocnienie zaprawą szamotową. Składają się na nią, oprócz szamotu, również surowa glina, cement portlandzki oraz szkło wodne. Materiał ten umożliwia trwałe połączenie płyt szamotowych i cegieł, ale pełni właściwości nabiera dopiero po jego doprowadzeniu do wysokiej temperatury. Wcześniej namoczone cegły czy płyty łączy się ze sobą za pomocą 2-3 mm warstwy zaprawy szamotowej. Dodatek szkła wodnego sprawia, że zaprawa jest odporna na działanie kwasów.
Oprócz zaprawy szamotowej we wnętrzu pieców wykorzystuje się do uzupełniania ubytków beton ogniotrwały. Używa się również mas uszczelniających odpornych na wysoką temperaturę lub uszczelnień z włókna szklanego czy klejów wysokotemperaturowych.