Jak zabezpieczyć instalację elektryczną przed wodą?
Zalanie niezabezpieczonych przed wilgocią elementów instalacji elektrycznej wodą daje fatalne skutki, które w najlepszym razie dotyczą jedynie awarii systemu doprowadzającego elektryczność do gniazd sieciowych i poszczególnych urządzeń. Aby bezpiecznie z nich korzystać w pomieszczeniach takich jak łazienka i kuchnia, a także na zewnątrz domu, konieczne będzie przystosowanie instalacji do pracy w trudnych warunkach wilgotnościowych. O czym powinniśmy pamiętać?
Woda i wilgoć to stałe niebezpieczeństwa dla naszego domostwa. Począwszy od fundamentów aż po dach, wszystkie powierzchnie ścian zewnętrznych należy zabezpieczyć przed wnikaniem wody, czy to podchodzącej z ziemi, czy opadowej. Niewystarczająca lub źle położona izolacja jest powodem trwałego zawilgocenia, co skutkuje rozwijaniem się grzybów i pleśni. Ich obecność z kolei ma bezpośredni wpływ na pogorszenie się samopoczucia mieszkańców i możliwość pojawienia się objawów alergii. Jednak to nie wszystkie zagrożenia, jakie niesie obecność wody. Ponieważ stosujemy ją na co dzień do celów użytkowych, a w kontakcie z energią elektryczną jest śmiertelnie niebezpieczna (przewodzi prąd), wszelkie instalacje elektryczne w domu w newralgicznych miejscach powinny być ochronione przed skutkami awarii i wypadków. Wystarczy przypadkowe przebicie przewodu zasilającego bojler elektryczny w połączeniu z zawilgoconą ścianą, aby kontakt z metalowymi elementami armatury łazienkowej groził porażeniem prądem.
Oczywiście nie sposób przewidzieć wszystkich niebezpieczeństw i nieszczęśliwych zbiegów okoliczności, jakie czyhać mogą na mieszkańców w trakcie użytkowania budynku. Możemy się jednak jak najskuteczniej zabezpieczyć przed bezpośrednim kontaktem wody i poszczególnych komponentów instalacji elektrycznej.
Czym są cyfry i litery w oznaczeniu IP?
Dobór odpowiednich komponentów instalacji elektrycznej w zależności od oddalenia od wyznaczanych przez kabinę prysznicową, wannę czy umywalkę stref bezpieczeństwa jest tym bardziej ważny, że od niego zależy bezpieczeństwo nasze i mieszkańców naszego domu. Warto poznać oznaczenia zabezpieczeń, żeby zapewnić prawidłowe działanie sprzętu elektrycznego i trwałą funkcjonalność pomieszczeń, w których mamy kontakt z wodą – należą do nich nie tylko łazienka i kuchnia, ale także pralnia czy na przykład warsztat i garaż, o ile do tych dwu ostatnich pomieszczeń, doprowadzona została instalacja wodna i zamocowane są w nich elementy armatury sanitarnej, takie jak niewielkie umywalki. Zanim jednak wydzielimy w pomieszczeniach z dużą ilością wilgoci miejsca mniej i bardziej bezpieczne, warto przyjrzeć się oznaczeniom informującym nas o tym, że poszczególne komponenty instalacji elektrycznej zostały zabezpieczone w różnym stopniu przed kontaktem z wodą i wilgocią.
| Czy wiesz, że… Prawidłowo odczytując oznaczenie zabezpieczenia IP, możemy zwrócić uwagę jedynie na stopień ochrony przeciwwilgociowej zastosowany w podzespole czy urządzeniu. Jednak pełna informacja zawarta w kodzie dotyczy nie tylko odporności na wodę, ale również na wnikanie obcych ciał stałych.Co więcej, możemy również spotkać się z taką jego odmianą, w której po cyfrach lub literze X w ich zastępstwie, użyte zostały litery dodatkowe i uzupełniające – dotyczą one stopnia zabezpieczenia obudowy przed kontaktem z niebezpiecznymi elementami ukrytymi wewnątrz niej. |
Popularny kod IP składa się najczęściej z dwu cyfr i nieobowiązkowo używanych liter, z czego najbardziej zainteresują nas cyfry. Pierwsza z nich (w przedziale od 0 do 6 zastępowana literą X, jeśli obecność cyfry nie jest niezbędna) mówi o stopniu zabezpieczenia przed wnikaniem obcych ciał stałych, druga – szczególnie nas tutaj interesująca – mówi o stopniu ochrony przed wnikaniem wilgoci. To cyfry od 0 do 8 z zamienną literą X, jeśli informacja o poziomie zabezpieczenia nie jest obowiązkowa. Zarówno w przypadku przenikania do wewnątrz ciał stałych, jak i wody, im mniejsza jest widoczna wartość cyfrowa, tym słabszy stopień ochrony przed wspomnianymi czynnikami.
Jeśli pierwsza lub druga cyfra to 0, oznacza to całkowity brak zabezpieczeń. Stopień ochrony 1 w przypadku wody oznacza zabezpieczenie przed pojedynczo padającymi kroplami, natomiast górną granicę wyznacza cyfra 8, którą określa się elementy przystosowane do pracy przy ciągłym zanurzeniu w wodzie. Pomiędzy tymi wartościami mamy cyfry oznaczające ochronę przed:
2 – kroplami padającymi na obudowę odchyloną do 15 stopni od pionu,
3 – natryskiem wody pod dowolnym kątem do 60° od pionu z każdej strony,
4 – bryzgami z każdej strony,
5 – strugą wody laną na obudowę z każdej strony,
6 – silną strugą wody skierowaną z każdej strony,
7 – krótkotrwałym (do 30 min) zanurzeniem w wodzie.
W przypadku pierwszej cyfry w kodzie IP „1” oznacza ochronę przed ciałami obcymi o średnicy najmniej 50 mm, natomiast graniczna „6” – całkowitą odporność obudowy na przenikanie do jej środka pyłu. Powyższe oznaczenia są wyznaczone w normie PN-EN 60529:2003.
Podział łazienki na strefy bezpieczeństwa
Jak się łatwo domyślić, rozmieszczenie elementów instalacji elektrycznej w pomieszczeniu łazienkowym również jest wyraźnie wskazane, a konkretnie wskazane są miejsca, gdzie przypadkowych komponentów nie możemy zastosować, aby zachować bezpieczeństwo podczas codziennego korzystania z pokoju kąpielowego. Są to:
- wnętrze wanny i kabiny natryskowej prefabrykowanej, określane jako strefa 0,
- strefa 1 obejmująca swym zasięgiem dystans 60 cm od granicy strefy 0 i wysokość od poziomu posadzki do 2,25 m,
- strefa 2 granicząca z 1 w takiej samej odległości, jak między strefami 1 i 0 i z tą samą wysokością,
- strefa 3 w odległości do 2,4 m od granicy z poprzednią i z tą samą wysokością.
| Uwaga! Poziom naszego bezpieczeństwa przed porażeniem prądem elektrycznym wyznacza zastosowanie odpowiedniego dla każdej ze stref bezpieczeństwa osprzętu elektroinstalacyjnego z właściwym poziomem zabezpieczenia przeciwwilgociowego. |
Podstawowe zasady bezpieczeństwa dotyczące instalowania osprzętu elektrycznego i urządzeń elektrycznych to:
- puszki, łączniki i rozgałęźniki można instalować co najmniej w strefie 3,
- wszelkie gniazda wtyczkowe mocowane są poza strefą 2 i powinny być bryzgoszczelne,
- dodatkowe połączenia wyrównawcze dla wszystkich metalowych urządzeń łazienkowych,
- jedyne urządzenia elektryczne, z jakich można korzystać w strefie 0, mogą być zasilane napięciem do 12 V, którego źródło znajduje się poza granicami tej strefy,
- obudowa tego typu urządzenia powinna mieć odpowiedni stopień ochrony, w tym wypadku IPX7,
- jeśli istnieje konieczność umiejscowienia blisko strefy 0 elektrycznego podgrzewacza wody, można to zrobić w strefie 1 pod warunkiem, że stopień ochrony tego typu urządzenia wynosi najmniej IPX5, a jego metalowa obudowa wchodzi w zakres działania połączenia wyrównawczego,
- wszelkie przewody, z jakich zbudowana jest instalacja, muszą być umieszczone w powłoce izolacyjnej,
- oprawy oświetleniowe o II klasie ochronności mogą być umieszczone co najmniej w strefie 2,
- osprzęt elektryczny w strefie 2 powinien mieć klasę ochronności co najmniej IPX4, natomiast w strefie 3 nie mniejszą niż IPX1.
Spełnienie powyższych wymogów umożliwi bezpieczne korzystanie z łazienki wyposażonej w urządzenia elektryczne. Jednak aby nie sprawdzać skuteczności działania nawet najbardziej czułych środków ochrony przeciwporażeniowej, w łazience potrzebna jest rozwaga w korzystaniu z elektryczności. Co więcej – nawet najmniejszy remont przeprowadzany w tym pomieszczeniu jest dobrą okazją do tego, by przejrzeć stan zabezpieczeń i – w razie potrzeby – poprawić ich kondycję. Nie inaczej będzie w czasie wymiany opraw oświetleniowych lub mocowania nowych – używajmy do tego celu jedynie takich produktów, które z racji użytych materiałów i stopnia zabezpieczenia obudowy są przystosowane do bezawaryjnego działania w trudnych warunkach wilgotnościowych, jakie pomieszczeniu każdego dnia fundują korzystający z kąpieli mieszkańcy domu. Tym sposobem dbanie o łazienkę daleko wykracza poza utrzymywaniem w czystości powierzchni armatury i ceramicznych okładzin.