Hodowla i zastosowanie skrzypu polnego

Cechy szczególne skrzypu

Skrzyp polny (Equisetum arvense) należy do roślin wieloletnich z rodziny skrzypowatych. Występuje prawie wszędzie w klimacie umiarkowanym, a także podzwrotnikowym, jest bardzo popularny w Europie. Powszechnie spotykamy go na terenie całej Polski. Ze względu na bardzo rozbudowany system korzeniowy (wielopoziomowe podziemne rozłogi i kłącza) jest traktowany jako trudny do zwalczania chwast, choć posiada wiele cennych właściwości. Inne nazwy skrzypu polnego to kostka przęstka, krzemionka czy przęślica. Jest bardzo plenny, z każdej części rozdrobnionego kłącza rośliny może wyrosnąć nowy okaz. Rolnicy do jego zwalczania muszą stosować specjalne środki chemiczne. W ogrodach również stanowić może nie zawsze mile widziany nabytek. Warto jednak poznać zalety tego zioła, żeby zmienić o nim zdanie.

Skrzyp szczególnie lubi zakwaszone gleby, traktowany jest nawet jako wyznacznik stopnia zakwaszenia ziemi. Spotykamy go na łąkach, polach, nieużytkach w rowach czy nad brzegami rzek.

Z powodu znacznej zawartości krzemionki, skrzyp jest kruchy i szorstki, a podczas zgniatania skrzypi, stąd wzięła się jego nazwa.

Znanych jest około 50 gatunków skrzypu, ale jedynie skrzyp polny ma zastosowanie lecznicze, Niektóre odmiany skrzypu są wręcz trujące.

Wzrost skrzypu polnego

Wczesną wiosną skrzyp polny wytwarza bezlistne pędy zarodnikowe o piaskowej lub brunatnej barwie, osiągające do około 25 cm. Nie stanowią one wartościowego surowca dla ziołolecznictwa. Z jajowatego kłosa tworzącego się u zwieńczenia pędu, roślina wypuszcza zarodniki. Pędy zarodnikowe obumierają, zostawiając miejsce nowemu zielonemu pędowi letniemu. Ten osiąga do 40 cm, jest mocno rozgałęziony i swym wyglądem przypomina minichoinkę. Właśnie ta górna część rośliny (od wysokości ok. 5 cm od podłoża) jest w ziołolecznictwie najcenniejsza.

Ziele skrzypu

Surowiec zielarski stanowi ziele skrzypu polnego zbierane w pogodne, suche dni, w okresie od czerwca do sierpnia. Zbieramy jedynie górną, zieloną część rośliny, pozbawioną rosy i wilgoci.

Choinki skrzypu można suszyć po rozłożeniu ich cieniej warstwy w naturalnych suszarniach. Nie należy wystawiać zioła na działanie promieni słonecznych, bo stracą swą zieloną barwę. Temperatura nie powinna przekraczać 40 do 60 stopni. W suszarniach – ziele bardzo szybko się kruszy. Dobrze wysuszone ziele posiada szarozieloną barwę i nie ma żadnego zapachu.

Cenne składniki skrzypu polnego

Najbardziej wartościowymi składnikami, zawartymi z skrzypie polnym są:

- dobrze przyswajalna krzemionka (związki krzemu stanowią w skrzypie 6 do 10%, z czego 20% to rozpuszczalna w wodzie krzemionka). Krzem bierze udział w zabliźnianiu się ran, dobrze wpływa na błony śluzowe i naczynia krwionośne – przeciwdziała ich łamliwości i nadmiernej przepuszczalności. Wzmacnia także skórę, paznokcie i włosy,
- flawonoidy,
- kwasy organiczne,
- saponiny,
- alkaloidy,
- fitosterole,
- garbniki,
- witamina C, karotenoidy i sole potasu.

Warto pamiętać, że mimo tego, że krzem jest śladowo występującym minerałem, dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu – jest składnikiem bardzo ważnym. Jego zawartość z wiekiem ulega obniżeniu, dlatego warto ją uzupełniać.

Zastosowanie skrzypu polnego

W ludowym ziołolecznictwie już od dawna wykorzystywano ziele skrzypu do leczenia krwotoków z narządów wewnętrznych i chorób dróg moczowych. Płukanki ze skrzypu, nasze prababki wykorzystywały jako środek wzmacniający włosy i zapobiegający ich wypadaniu.

Współczesne badania potwierdzają zalety skrzypu. Uszczelnia on np. naczynia krwionośne i poprawia krzepliwość krwi. Przyspiesza także przemianę materii i pomaga organizmowi pozbyć się zanieczyszczeń, a także działa moczopędnie. Zapobiega tworzeniu się kamieni i stanów zapalnych dróg moczowych i przeciwdziała miażdżycy.

Poprawia też ogólną pracę organizmu, działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Ponadto łagodzi bóle reumatyczne oraz przyspiesza gojenie się ran. Okłady ze skrzypu pomagają przy zapaleniu spojówek, stłuczeniach czy oparzeniach.

W jakiej formie stosuje się skrzyp polny?

Skrzyp zawarty jest obecnie w składzie wielu tabletek ziołowych, szczególnie wzmacniających włosy i paznokcie.

Spożywane 3 razy dziennie napary ze skrzypu (1 łyżka ziela zalana wrzątkiem, pod przykryciem przez około 15 minut, potem odcedzamy) pomagają na nietrzymanie moczu, przerost gruczołu krokowego, wspomaga także leczenie zapalenia dróg moczowych, hemoroidów i ran.

Odwar ze skrzypu (2 łyżki ziela wsypujemy do 0,5 l ciepłej wody i gotujemy przez 15 min, potem 10 min studzimy i przecedzamy) 3 razy dziennie po pół szklanki, służy poprawie przemiany materii i pobudzeniu produkcji moczu. Przy zapobieganiu krwotokom płucnym czy przy gruźlicy – odwar spożywa się częściej i sporządza mocniejszy (np. z 3 łyżek ziela).

Kąpiel z wyciągiem ze skrzypu polnego przynosi znaczną ulgę w bólach reumatycznych i przy odmrożeniach. Ujędrnia i oczyszcza skórę. Napar sporządzamy wrzucając 100 gramów ziół do 1 litra wrzątku, potem przez 1 godz. trzymamy pod przykryciem. Wyciąg, po odcedzeniu dodajemy do kąpieli.