Zegary stojące i wiszące – dobór i konserwacja
Tempus fugit - czas ucieka, jak głosi łacińska sentencja, co nie oznacza, że nie możemy zmierzyć jego biegu. Od wieków służą temu skomplikowane mechanizmy, które oprócz swojej właściwości użytkowej mogą też stać się prawdziwą ozdobą wnętrza. Zanim jednak zaopatrzymy się w nasz pierwszy chronometr w starym stylu, zapoznajmy się z charakterystyką tego rodzaju mechanizmu.
Rodzaje
Zegary wahadłowe to delikatne mechanizmy, które do odmierzania czasu wykorzystują równomierne wychylenia wprawionego w ruch ciężaru. Ideę działania autorstwa Galileusza na praktykę przełożył w XVII wieku Christian Huygens. Początkowy brak dokładności był eliminowany kolejnymi usprawnieniami, a mechanizm wychwytu spoczynkowego opracowany przez George'a Grahama jest używany do dziś. Zegary ścienne to kompaktowe wersje wersji stojących, które niegdyś zajmowały całe szafy.
Wystrój
Jeżeli wnętrze naszego domu jest utrzymane w klasycznym stylu, z trudem można znaleźć lepsze jego uzupełnienie niż drewniany zegar wahadłowy. Zazwyczaj ustawiany w korytarzu, może jednak posłużyć jako centralny punkt salonu, a także kuchni. Wiszący na ścianie zegar pasuje do praktycznie każdego wnętrza, niektórzy korzystają z jego równomiernego tykania jako muzyki do zapadania w sen. Wersje z dzwonem lub kukułką raczej nam do tego nie posłużą, jednak po początkowym okresie naszego przyzwyczajania się, staną się stałym i charakterystycznym elementem naszego domu.
Źródło
Samo pozyskanie zegara może być jednak kłopotliwe. Najpewniejszym źródłem będzie antykwariat, ponieważ będziemy mieli okazję dotknąć mechanizmu i zmierzyć precyzję jego działania, zyskujemy także pewność co do źródła pochodzenia. Większość sklepów tego typu udzieli nam także informacji na temat sprzedawanego modelu, co może być kluczowe przy naprawach i konserwacji, a czasami nawet wskaże specjalistę, który zna się na konkretnym mechanizmie. Bezpieczeństwo oznacza jednak wyższą cenę –zabytkowe modele mogą pochłonąć bardzo dużą sumę pieniędzy.
Dla szukających okazji nie zabraknie ich w Internecie, gdzie znajdziemy specjalne witryny z antykami. Strony zagraniczne mogą nam posłużyć do znalezienia naprawdę wyjątkowego egzemplarza, musimy jednak doliczyć wówczas niemałe koszty transportu. Z ograniczonym zaufaniem podchodźmy do aukcji internetowych. Co prawda mogą one posłużyć nam do znalezienia zegara w naprawdę niskiej cenie, jednak musimy uważać na niekompletne zestawy oraz próby sprzedania niedziałających mechanizmów. W tym ostatnim przypadku może to oznaczać niższą cenę, jednak jego naprawa na pewno będzie kosztowna.
Ostatnim źródłem autentycznych zegarów wahadłowych będą targowiska i bazary. Tutaj musimy zdać się na intuicję, ponieważ nie mamy zazwyczaj pewności skąd pochodzi sprzedawany sprzęt i czy nie ma żadnych ukrytych wad. Jeżeli nie zależy nam na autentycznej patynie czasu, możemy także zamówić nowy zegar z elektronicznym mechanizmem w drewnianej obudowie. Wówczas wahadło będzie służyć jedynie za dekorację, jednak mamy pewność, że chronometr posłuży nam na długie lata i będzie podawał dokładną godzinę.
Transport i instalacja
Ponieważ dokładność zegara zależy od wielu drobnych czynników, należy mu się zwiększona ostrożność podczas przenoszenia z miejsca na miejsce. Koniecznie w trakcie transportu musimy zdjąć wahadło, a wieszak zabezpieczyć gumką. Ciężar powinien być szczelnie opakowany, tak by nie zaszkodziły mu żadne uszkodzenia mechaniczne, a podczas zawieszania musimy uważać, by nie nagiąć ani naciągnąć wieszaka wahadła.
Przed uruchomieniem zegara musimy upewnić się, że sprężyny są odpowiednio nakręcone. Zarówno dla sprężyny chodu jak i bicia przekręcamy do oporu kluczyk w odpowiednich otworach. Zegar uruchamiamy przechylając wahadło maksymalnie w jedną ze stron, a aby ustawić odpowiedni czas, przesuwamy wskazówkę niezależnie od bicia. Zazwyczaj pierwsza godzina nie jest odmierzana poprawnie, następne powinny się wyrównać.
Konserwacja i naprawy
Zegar należy utrzymywać z dala od wilgoci i upewnić się, że nie jest brudny. Podczas przenoszenia może zmienić się średnia dzienna dokładność, wówczas wydłużamy wahadło (zwolnienie) lub je skracamy (przyspieszenie). Zwyczajowo jeden obrót śruby mocującej oznacza 20 sekund korekcji czasu. Drewniane elementy powinny być polerowane i czyszczone regularnie wraz z innymi meblami, należy tylko uważać, by nie zakłócić działania zegara. Mechanizm należy co roku oliwić, a co około 5-7 lat dla jego sprawniejszego działania zaleca się czyszczenie wnętrza.
Wszelkie prace w pudle zegara należy zlecić specjalistom. Są to zdecydowanie zbyt skomplikowane i delikatne urządzenia, by można było im pomóc własnym sumptem. Warto znać model i rodzaj naszego chronometru, co znacznie ułatwi zegarmistrzowi pracę.
Data publikacji: 08.06.2015