Rodzaje i właściwości płyt wiórowych
Odkąd pojawiły się płyty z surowców drewnopochodnych, znacznie wzbogacił się rynek materiałów dla przemysłu meblarskiego oraz budownictwa. Bardzo popularne dziś płyty wiórowe produkowane są ze specjalnie przygotowanych wiórów drzewnych, sprasowywanych pod ciśnieniem w wysokiej temperaturze. Dodatkami spajającymi są żywice mocznikowo-formaldehydowe.
Spis treści:
Rodzaje płyt
W zależności od potrzeb i przeznaczenia, płyty wytwarzane są o różnych wymiarach, grubości, ciężarze i parametrach wytrzymałościowych, a także o różnorodnym wykończeniu. Wśród nich są płyty laminowane, lakierowane albo fornirowane. Obecnie produkowanych jest wiele różnorodnych rodzajów płyt, te znajdują zastosowanie zarówno w pracach budowniczych, jak i przy wykończeniu domu. Najpowszechniej spotykamy i najczęściej stosujemy płyty wiórowe płasko prasowane, choć są też inne, bardziej specjalistyczne, np. płyty wytłaczane pełne lub pustakowe albo prasowane w prasie kalandrowej.
W zależności od typu powierzchni wyróżniamy płyty:
- surowe (nieszlifowane),
- szlifowane lub strugane,
- lakierowane poprzez naniesienie ciekłej powłoki, np. lakieru,
- o powierzchni wykończonej przy użyciu materiałów stałych, takich jak np. fornir, okleina sztuczna na nośniku papierowym, tworzywa sztuczne typu HPL – laminat czy folie termoplastyczne.Pierwsze z wymienionych typów płyt stosowane są głównie w trakcie budowy na okładziny, przegrody, szkielety, a ostatnie – jako elementy wykończenia wnętrz czy też meble.
Wzależności od wewnętrznej struktury rozróżniamy płyty:
- jednowarstwowe, sprasowane z wiórów tworzących jedną warstwę,
- wielowarstwowe, zbudowane z kilku warstw wiórów różniących się kształtem, wielkością, gęstością oraz zawartością kleju. Obecnie produkowane są trzy- oraz pięciowarstwowe płyty wiórowe. Zwykle w warstwach zewnętrznych i pośrednich zawartość kleju jest większa niż w warstwie wewnętrznej,
- frakcjonowane, w których wielkość wiórów stopniowo zwiększa się od zewnętrznej płaszczyzny ku środkowi. Dzięki zgrupowaniu drobnych wiórów o większej zawartości kleju przy powierzchni, są one zbliżone do płyt wielowarstwowych,
- frakcjonowane warstwowo – to płyty, w których wszystkie albo tylko warstwy zewnętrzne wiórów są dokładnie frakcjonowane.
Ze względu na możliwości zastosowania możemy wymienić takie rodzaje płyt, jak:
- płyty ogólnego zastosowania, standardowe, do użytku w warunkach suchych,
- do wyposażenia wnętrz, w tym także do wyrobu mebli użytkowanych w pomieszczeniach w warunkach suchych,
- płyty nieprzenoszące obciążeń stosowane w warunkach wilgotnych, specjalnie zabezpieczane odpowiednim impregnowaniem,
- płyty przenoszące obciążenia w warunkach suchych,
- przenoszące obciążenia w warunkach wilgotnych, są one dodatkowo wzmacniane zarówno wytrzymałościowo, jak i przeciwwilgociowo,
- płyty o podwyższonej zdolności do przenoszenia obciążeń w warunkach suchych, a także mokrych. Są najczęściej wykonywane na specjalne zamówienia dla klientów z branży budowlanej.
Właściwości płyt wiórowych
Na właściwości płyt wiórowych wpływają głównie użyte do ich produkcji surowce, sposób ułożenia cząsteczek drewna w płycie oraz ich rozkład w kierunku poprzecznym płyty. Pęcznienie materiału na długość i szerokość jest nieznaczne, szczególnie jeśli ułożenie cząstek w sprasowanej płycie jest równoległe do płaszczyzn.
W kierunku prostopadłym do płaszczyzny płyty – tutaj może wystąpić tendencja do znacznego pęcznienia, a materiał ma stosunkowo niewielką wytrzymałość(jedynie dziesiąte części MPa). Wynika to ze skłonności materiału drzewnego do pęcznienie w kierunku prostopadłym do włókien, a także z tendencji sprasowanych cząstek do powrotu do ich poprzedniej grubości.
Dopiero zastosowanie warstwowej budowy płyty umożliwia poprawę właściwości w stosunku do płyty jednowarstwowej w zakresie wytrzymałości na zginanie, pęcznienie oraz zmniejszenie chropowatości.
Używany do produkcji surowiec drzewny mógłby przesądzać o niewielkiej odporności płyt na wilgoć czy ogień. Jednakże liczne dodatki wzbogacające skład płyt potrafią skutecznie pokonać tę niedogodność.
W płytach stosowane są rożne środki wiążące, są to spoiwa syntetyczne lub mineralne. Płyty wiązane spoiwami syntetycznymi możemy podzielić na:
- płyty zwykłe, zwane prasowanymi, tworzone z normalnych, drobnych lub bardzo drobnych wiórów,
- płyty wiórowe orientowane (OSB – Oriented Structural Board), produkowane z dużych wiórów o wydłużonym kształcie, ułożonych osiami podłużnymi w jednym kierunku,
- płyty wielopłatowe (Wafeboard), wykonane z dużych wiórów płatkowych połączonych klejem odpornym na działanie czynników atmosferycznych.
Natomiast płyty wiązane spoiwami mineralnymi to np.:
- płyty cementowo-wiórowe, wiązane cementem,
- magnezytowo-wiórowe klejone spoiwem magnezytowym lub klejem melaminowo-mocznikowo-formaldehydowym,
- płyty gipsowo-wiórowe, spajane gipsem.
Zastosowane dodatki czy spoiwa powodują znaczne modyfikacje właściwości płyt, otrzymujemy dzięki nim np. płyty trudnopalne, grzyboodporne czy wodoodpornie. Rośnie przez to także zakres możliwych zastosowań płyt wiórowych.
Data aktualizacji: 07.08.2024
