Projektowanie wentylacji – od czego zacząć?

To, jakim powietrzem oddychasz w swoim domu, ma wpływ na Twoje samopoczucie i zdrowie, a także na kondycję samego budynku oraz zawartych w nim sprzętów. Idealny poziom wilgoci mieści się w zakresie od 30% do 65%. Jednak codzienne czynności, takie jak: pranie, gotowanie, prasowanie czy kąpiel, sprawiają, że odczyty pokazują wyniki poza tą skalą.

Życie w zbyt szczelnych pomieszczeniach generuje problemy i to na kilku płaszczyznach. Brak dostępu do świeżego powietrza wspomaga szybki rozwój szkodliwych mikroorganizmów. Nieodpowiednia wilgotność odbija się na zdrowiu, komforcie snu, koncentracji oraz ogólnym samopoczuciu. Z kolei ulegająca skropleniu, nadmierna ilość pary wodnej, niszczy ściany i meble, na których ostatecznie pojawia się pleśń wraz z grzybem.

Widzisz, powodów do tego, by zadbać o odpowiednią wentylację, jest sporo. Najogólniej można powiedzieć, że ma ona realny wpływ na jakość życia. Jak więc zadbać o prawidłową wentylację mieszkania?

Najszybszym sposobem na wymianę powietrza jest otwarcie okien. Regularne wietrzenie to podstawa, jeśli chcesz utrzymać w mieszkaniu prawidłowy poziom wilgoci. Komfort przebywania we własnym domu zwiększysz także dobrze zainstalowaną wentylacją. Sprawnie działająca instalacja pomoże Ci ograniczyć wilgoć. Dodatkowo pozwoli Ci zaoszczędzić energię. Co to jest wentylacja, jakie są jej rodzaje i jakich zasad przestrzegać, projektując ją do domu?

W tym artykule opiszemy projektowanie wentylacji mechanicznej. Poradnik pełen praktycznych wskazówek znajdziesz w kolejnym akapicie. Wcześniej dowiesz się, co powinno się zaleźć w samym projekcie wentylacji.

Co to jest wentylacja?

Wentylacja odpowiada za cyrkulację powietrza. Usuwa zanieczyszczone masy powietrza i dostarcza świeże. Taka stała wymiana jest konieczna, gdyż powietrze, którym oddychasz, ciągle ulega zanieczyszczeniu. Dokładny sposób działania wentylacji jest zależy od jej rodzaju. A wyróżnia się tę naturalną (wykorzystującą ruch powietrza) oraz mechaniczną (wspomaganą przez wentylatory). Jeśli w niedalekiej przyszłości czeka Cię projektowanie wentylacji, warto dowiedzieć się nieco więcej, o wspomnianych sposobach wymiany powietrza.

Wentylacja naturalna jest możliwa dzięki odmiennej temperaturze wewnątrz i na zewnątrz pomieszczenia. Czyste powietrze dostaje się do mieszkania przez nieszczelne okna, nawiewniki lub kanały wentylacyjne. Nie jest to system, który przez cały czas pracuje ze stałą skutecznością. Efekty zależą od warunków atmosferycznych i zmieniają się w ciągu całej doby. Wpływ na jakość wentylacji ma także układ budynku, jego konstrukcja i otoczenie.

Czy to korzystne rozwiązanie? Jego zaletą jest fakt, że po tym jak wcielisz w życie projekt instalacji wentylacyjnej, wymiana powietrza jest w zasadzie darmowa - ponosisz jedynie koszty związane z eksploatacją. Z kolei wadą brak kontroli nad temperaturą wpływającej do domu masy, którą następnie musisz ogrzać, a to wiąże się z wysokimi opłatami – szczególnie w sezonie zimowym.

Jeśli chcesz zyskać większą kontrolę nad wentylacją, postaw na tę mechaniczną. Przy jej zastosowaniu nie bierze udziału natura, a głównie technika – będąc dokładnym wentylatory. Do wyboru masz dwa systemy: wywiewny i nawiewno-wywiewny. Co je różni?

System wywiewny

Jego instalacja polega na zamontowaniu w wentylacji jedynie wentylatorów wysysających powietrze. Często stosuje się je jako uzupełnienie systemu naturalnego. Wentylacja wywiewna usuwa z pomieszczenia powietrze, które dostało się do mieszkania na przykład za sprawą nieszczelnych okien lub zainstalowanych nawiewników.

Nawiewno-wywiewny

Z kolei instalacja nawiewno – wywiewna pozwoli Ci zarówno doprowadzić, jak i usunąć zanieczyszczone powietrze z wnętrz, wyłącznie za pośrednictwem wentylatorów. System pozwala na dopasowanie go do swoich potrzeb i kontrolę nad nim. Warto wspomnieć, że zamontowany do tego rodzaju wentylacji rekuperator, odzyskuje ciepło z usuwanego powietrza.

O zasadzie działania rekuperatora dowiesz się z naszego artykułu: „Jak działa rekuperator?”

Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła jest ciekawym rozwiązaniem, aczkolwiek tym z wyższej półki cenowej. Pobierane powietrze jest nie tylko ogrzewane, ale także filtrowane, dzięki czemu dociera do wnętrza domu, pozbawione alergenów i związków chemicznych (minusem takiego systemu jest hałas). Jak to działa? Ciepło pozyskiwane jest z powietrza wywiewanego z domu. Nim, w centrali wentylacyjnej (rekuperatorze), ogrzewana jest świeża masa, pobrana spoza budynku. Taki system pozwala ograniczyć stratę ciepła, a w związku z tym zaoszczędzić na kosztach ogrzewania.

Jakie są wady i zalety wentylacji mechanicznej? Instalując ją, musisz mieć przede wszystkim na uwadze to, że poszczególne elementy takiego systemy z czasem ulegną zniszczeniu, a wentylacja nie działa podczas przerwy w dopływie prądu. Są także pewne stałe koszty, które regularnie poniesiesz. Chodzi o opłaty związane z użyciem energii oraz wymianą filtrów w rekuperatorze na nowe. Do tego dochodzi także okresowe czyszczenie instalacji. Z drugiej strony, wśród zalet wentylacji mechanicznej, wymienia się m.in.: kontrolę temperatury powietrza i jego stałą cyrkulację, bez względu na warunki atmosferyczne.

Już wiesz, że wentylacja jest nieodzownym elementem każdego domu, wpływającym na komfort Twojej codzienności. Największe wyzwanie dla takiego systemu stanowi kuchnia oraz łazienka. Wyzwanie, nie oznacza jednak czegoś niemożliwego. Wprawnie działająca instalacja odprowadzi nadmiar wilgoci z obu tych pomieszczeń (jak i całego mieszkania). Poprawi jakość powietrza i pozwoli utrzymać właściwą temperaturę. To przełoży się na wymierne korzyści w walce ze stałym narażeniem na działanie wilgoci.

Nim rozpoczniesz projektowanie wentylacji mechanicznej (poradnik znajdziesz poniżej), zapoznaj się jeszcze z sygnałami, które świadczą o nieprawidłowym działaniu systemu cyrklującego powietrze. Co powinno zwrócić twoją uwagę?

• Zapach – jeśli czujesz nieprzyjemną woń stęchlizny lub zapachy z zewnątrz (na przykład dym z papierosów), jest bardzo duże prawdopodobieństwo, że wentylacja popsuła się.
• Para wodna – a dokładnie nadmierna ilość wilgoci, która osadza się na szybach i lustrach. Takie przypadki to sygnały o złym funkcjonowaniu nawiewu. Oczywiście skraplanie się pary wodnej na oknie będzie normalne, jeśli właśnie bierzesz gorącą kąpiel lub gotujesz.
• Wilgoć – wykwity grzybów i pleśni są znakiem, że wentylacja działa niepoprawnie już od dłuższego czasu. Z jednej strony wilgoć jest nieestetyczna, a z drugiej, szkodliwa dla zdrowia i budynku.
• Ogólne samopoczucie – nadmierna wilgoć w domu powoduje zawroty głowy, czy też osłabia koncentrację. Jeśli bezskutecznie walczysz z takimi dolegliwościami, koniecznie sprawdź, czy problem nie leży w niesprawnej wentylacji.

Jeśli zaobserwujesz którąś z nieprawidłowości, sprawdź też czy wentylacja w ogóle działa. Prosty test wykonasz przy pomocy kartki i płonącej świecy. Dzięki nim skontrolujesz zarówno sprawność wywiewu, jak i przepływu powietrza między pokojami.

Projekt instalacji wentylacyjnej – co powinien zawierać?

Niezalenie od charakteru obiektu, w którym pojawi się wentylacja, zaprojektowanie jej, jest bardzo ważnym krokiem w stronę efektywności systemu. Instalując ją w domu, zadbaj o dopasowanie zarówno do rodzaju pomieszczenia oraz przewidywanej liczby osób, która się w nim znajdzie (zalecenia co do wymiany powietrza są odrębne dla każdego z pomieszczeń). Jak prawidłowo zrobić wentylację w domu? O czym pamiętać podczas tworzenia projektu?

Projekt to przede wszystkim bodziec do gruntownej analizy. W jej rezultacie powstanie efektywna i wydajna wentylacja. Projektowanie to także próba znalezienia takiego rozwiązania, które pozwoli Ci na jak najmniejszą stratę ciepła. Jednym słowem, by Twój dom miał w każdym pomieszczeniu odpowiednią temperaturę, nie wisiało nad nim widmo wilgoci, a rachunki za ogrzewanie były niskie, musisz stworzyć dobry projekt.

Z założenia projekt wentylacji powinien zawierać wszelkie wytyczne zarówno montażowe jak i techniczne, które doprowadzą do stworzenia właściwej instalacji oraz usprawnią proces jej powstawania. Dokument powinien składać się z dwóch części: opisu technicznego oraz rysunków obrazujących pomysł na przebieg instalacji, wraz z umiejscowieniem jej elementów (projekt układu nanieś na przygotowany wcześniej rzut budynku). Nie zapomnij o obowiązującym prawie – projekt wentylacji musi powstać w oparciu o ustalone przepisy. Co powinien zawierać?

W dokumentacji technicznej określ minimalną ilość powietrza, które dostanie się do każdego z pomieszczeń. Szczegółowo opisz jak będzie działała wentylacja oraz nakreśl gdzie znajdzie się centrala wentylacyjna, czerpnia i wyrzutnia. Ustal jak poprowadzone zostaną kanały dystrybuujące powietrze (wraz z ich rozmiarem, a dokładnie średnicą) oraz określ rozmieszczenie wywiewników i nawiewników. Wykonaj także konieczne obliczenia, takie jak: analiza akustyczna czy straty ciśnienia.

Podczas tworzenia projektu zawrzyj w nim także parametry zastosowanej centrali wentylacyjnej oraz dane techniczne pozostałych urządzeń. Opisz również zasadę na jakiej będzie działał system wentylacji mechanicznej.

W co warto się zaopatrzyć podczas projektowania instalacji?

• Przygotuj sobie rzuty i przekroje architektoniczne, na które naniesiesz swoje plany.
• Stwórz także prosty projekt wyposażenia wnętrza – pozwoli Ci to na odpowiednie rozmieszczenie kratek wentylacyjnych, bez pomyłek i umieszczania ich na przykład w bezpośredniej okolicy łóżka czy kanapy.
• Sięgnij także po plan zagospodarowania terenu. Odczytasz z niego potencjalne źródła zanieczyszczeń powietrza.

Zasady projektowania wentylacji mechanicznej

Jak zostało wspomniane, sposób w jaki powinno przebiegać projektowanie wentylacji, określa szereg norm prawnych – miej je na uwadze. Zastanawiasz się jak prawidłowo zrobić wentylację w domu? Przede wszystkim kieruj się podstawową zasadą, określającą warunki, jakie ma spełniać odpowiednio zaprojektowany system. A powinien on być:

• Nie za drogi – czyli zaprojektowany w taki sposób, by nie generował zbyt dużych kosztów
• Estetyczny – warto zadbać o stronę wizualną wentylacji, czyli jakość widocznych elementów oraz ich spójność z wystrojem wnętrza
• Poprawnie wykonany – nie trzeba popełnić dużego błędu, by wentylacja przestała działać zgodnie z oczekiwaniami. Warto od czasu do czasu skontrolować jakość wykonania systemu, w tym jego szczelność.

O czym jeszcze powinieneś pamiętać projektując wentylację? Jakich innych zasad należy przestrzegać, by wentylacja mechaniczna z systemem odzyskiwania ciepła była skuteczna?

1. Zacznijmy od ustalenia, gdzie umieścić centralę wentylacyjną (rekuperator). Jej lokalizacja ma wpływ na pracę całego systemu, o każdej porze roku. Najlepiej zamontuj ją w ogrzewanym pomieszczeniu, w którym cały czas, niezależnie od warunków pogodowych na zewnątrz obiektu, czuć dodatnią temperaturę. Istnieje jednak wyjątek od tej reguły i centralę wentylacyjną możesz umieścić w zimnym pomieszczeniu, ale tylko wtedy, gdy pozwala na to producent sprzętu.

2. Przewody wentylacyjne również powinny przebiegać przez ogrzewane pomieszczenia lub te dobrze izolowane. Różnica temperatur, między otoczeniem a przesyłanym powietrzem, nie powinna wynosić więcej niż 12°C (w przypadku pomieszczeń izolowanych). Jeśli różnica ta jest o wiele niższa lub wyższa, koniecznie jest zastosowanie odpowiednio grubej osłony. Co ważne, przewody zamontuj w taki sposób, byś mógł je zabudować oraz by nie kolidowały z innymi instalacjami. Wybierz takie miejsce, do którego będziesz miał łatwy dostęp w przypadku konieczności naprawy lub konserwacji.

3. I jeszcze jedna sprawa – odrębnie zaprojektuj ciąg do wwiewu i wywiewu powietrza.

W ramach wentylacji mechanicznej z systemem odzyskiwania ciepła montuje się dwa rodzaje wentylatorów. Pierwszy zasysa powietrze do centrali, a następnie „prowadzi je” do wnętrz (nawiewny). Zadaniem drugiego jest wyciągnięcie zużytych mas i usunięcie ich poza posesję (wywiewny). Jak rozmieścić nawiewniki? Możesz je umieścić przy podłodze, w ścianie lub suficie. Najlepiej jednak w górnej strefie i jak najdalej od drzwi wejściowych do pomieszczenia. Z kolei wywiewy umieść wyłącznie w ścianie lub na suficie.

W instalacji za wlot i wylot powietrza odpowiedzialne są odpowiednio czerpnia i wyrzutnia. Rozlokuj je tak, by zasysana masa nie mieszała się z tą wysysaną (najlepiej zaplanuj układ na dwóch różnych ścianach) oraz nie łączyła się z zanieczyszczeniami z komina. Urządzenia możesz zainstalować również na dachu budynku. Co ważne, oba elementy muszą mieć dobre połączenie z centralą wentylacyjną. Montując czerpnię i wyrzutnię nie zapomnij też o zachowaniu koniecznych odległości, zabezpieczeniu przed zmiennymi warunkami atmosferycznymi oraz większymi owadami.

Instalacja poddawana jest inspekcji i okresowemu czyszczeniu. Weź to pod uwagę podczas projektowania wentylacji – tak, by nie utrudnić sobie późniejszej pracy. Kontrolę warto przeprowadzić raz w roku. Zadanie to dobrze zlecić fachowcom. Z kolei raz na kilka lat warto wyczyścić całą instalację. By było to łatwiejsze, kanały powinny być gładkie – bez wgnieceń i załamań. Czyszczenie wentylacji odbywa się za pomocą specjalnego sprzętu (profesjonalnych szczotek i odkurzacza). Konieczna jest także wymiana filtrów w rekuperatorze (co kilka miesięcy) oraz sprawdzenie instalacji odpowiedzialnej za odprowadzenie skroplin.

Zakończenie

Wentylacja odpowiada za poprawną wymianę powietrza w domu lub mieszkaniu. By najprościej wytłumaczyć jej działanie, należy powiedzieć, że wysysa ona z pomieszczeń zużytą masę, wprowadzają świeżą. Popularnym systemem jest wentylacja grawitacyjna, uzależniona od warunków atmosferycznych. Alternatywą zaś nawiew zasilany mechanicznie. Szczególnie wart uwagi jest ten, z funkcją odzyskiwania ciepła.

By wentylacja była skuteczna, wymaga odpowiedniego zaplanowania. Szczegółowy plan najlepiej stworzyć na etapie tworzenia koncepcji obiektu. Tworząc go musisz wziąć pod uwagę specyfikację budynku i poszczególnych pomieszczeń oraz liczbę osób przebywających w domu. 

Proces projektowania jest niezwykle istotny. Za sprawą poprawnych obliczeń i dobrego rozlokowania elementów, stworzysz wydajną instalację, w jak największym stopniu ograniczającą straty ciepła. Mimo że wentylacja mechaniczna wiąże się z niemałą inwestycją, jest to koszt, który z czasem zwróci się (oczywiście jeśli system jest dobrze zaplanowany).

Co jest ważne podczas planowania wentylacji? Zwróć uwagę na umiejscowienie centrali wentylacyjnej, rozlokowanie czerpni i wyrzutni powietrza oraz rodzaj materiałów. Warto nadmienić, że w celu maksymalizacji oszczędności energii, powinieneś zastosować rury o gładkiej powierzchni wewnętrznej.

Jeśli podczas tworzenia projektu najdą Cię wątpliwości, skonsultuj się ze specjalistą. W ten sposób unikniesz niepotrzebnych wydatków związanych z wadliwą instalacją. A gdzie zaopatrzyć się w elementy systemu wentylacji? Szeroki wybór produktów znajdziesz w sieci sklepów Castorama. W ofercie dostępne są zarówno przewody wentylacyjne, jak również wentylatory czy kratki.