Płyty OSB – rodzaje i zastosowanie

Spis treści:

• To musisz wiedzieć: co to jest płyta OSB?
• OSB, MDF a może tradycyjna płyta wiórowa?
• Rodzaje płyt OSB – którą wybrać?
• Płyta OSB – zastosowanie. Kiedy może się przydać?
• Zalety płyt OSB

To musisz wiedzieć: co to jest płyta OSB?

Wykonana jest w ponad 90% z drewna, co sprzyja jej szybkiemu rozkładowi i daje możliwość recyklingu odpadów. Płyta OSB (Oriented Stand Boards, czyli kompozytowa płasko prasowana płyta o wiórach orientowanych) jest produktem drewnopochodnym, wykorzystywanym głównie w budownictwie. Płyty OSB produkuje się jako jedno- lub wielowarstwowe. Jednowarstwowe stanowią element innych płyt drewnopochodnych, takich jak tradycyjne płyty wiórowe. Zastosowanie znajdują też jako samodzielne materiały konstrukcyjno-wykończeniowe.

OSB powstają w wyniku sprasowania prostokątnych wiórów (najczęściej sosnowych lub świerkowych) pod wpływem wysokiej temperatury i ciśnienia. Elementem spajającym jest wodoodporna żywica syntetyczna. Najczęściej wióry układa się w trzech warstwach – w częściach wierzchnich wióry ułożone są wzdłuż, a w środkowej – w poprzek płyty, co daje doskonałe właściwości mechaniczne. Istotna jest także odpowiednia selekcja wiórów, tak aby miały one podobną wielkość. Ich powierzchnia może być gładka lub porowata, a krawędzie różnie wykończone (na pióro i wpust, dwustronne lub frezowane).

Płyty OSB nie posiadają wad typowych dla litego drewna, takich jak sęki pęknięcia lub w przypadku drewna miękkiego – podatność na uszkodzenia i odkształcenia. Wzdłuż osi głównej mają większą wytrzymałość niż wzdłuż osi bocznej, co odróżnia je od płyt wiórowych i płyt MDF. Natrysk klejem i emulsją na bazie wosku pozwala jej na szerokie zastosowanie niezależnie od warunków atmosferycznych.

Nie bez powodu popularna staje się właśnie płyta OSB – zastosowanie na wielu polach eksploatacji łączy się z licznymi walorami ekologicznymi.  Do produkcji płyt używa się obecnie syntetycznych żywic, wolnych od substancji toksycznych i formaldehydów, które były popularne w pierwszych produktach tego typu.

OSB, MDF a może tradycyjna płyta wiórowa?

Zastosowanie płyt drewnopochodnych może być wielorakie. Gdy już odpowiedziałeś sobie na pytanie, co to jest płyta OSB – warto porównać jej właściwości z innymi dostępnymi materiałami na rynku i wybrać taki produkt, który najlepiej spełni Twoje oczekiwania. Dlaczego warto zdecydować się właśnie na OSB?

Klasyczna płyta wiórowa zbudowana jest podobnie jak płyta OSB z trzech warstw. Grubsze elementy drewna umieszczane są w warstwie środkowej, na zewnątrz zaś znajdują się drobne kawałki, przez co płyta wiórowa jest mniej chropowata i charakteryzuje się dużą odpornością na odrywanie się obrabianej powierzchni. Jest za to mniej urozmaicona pod względem struktury.

Jeśli chcesz malować płytę drewnopochodną farbą, pamiętaj o jej zmatowieniu i starciu ochronnej warstwy wosku – dzięki temu unikniesz nierówności i szybciej osiągniesz zamierzony efekt. Z pewnością łatwiej będzie Ci pomalować płytę wiórową, ale jeśli zależy Ci na ciekawej, urozmaiconej fakturze i niestandardowej powierzchni – wówczas idealna dla Ciebie będzie płyta OSB. Na zewnątrz możesz użyć trwalszą i grubszą płytę (np. OSB 4), w domu postawić na lżejsze i delikatniejsze formy.

Płyta MFP – jej zastosowanie jest zbliżone do OSB, różni się jednak budową wewnętrzną (MFP ma wióry ułożone w różnych kierunkach, przez co jej wytrzymałość jest jednakowa wzdłuż obu osi). MFP jest nieco bardziej odporna na wilgoć niż płyta OSB. Na zewnątrz warto wybrać MFP — ma lepsze właściwości antyogniowe, dzięki wysokiej zawartości melaminy. OSB lepiej sprawdzi się jako materiał konstrukcyjny, natomiast płyta MFP jako powierzchnia budowlana we wnętrzach. Oba rodzaje płyt można pokrywać tapetami, a po odpowiednim oczyszczeniu i przygotowaniu – farbami i lakierami.

Rodzaje płyt OSB – którą wybrać?

Standardowe płyty OSB dostępne są w grubościach od 8 do 33 mm i zazwyczaj są nieszlifowane. W zależności od zastosowania i technik tworzenia wyróżnia się cztery następujące rodzaje płyt OSB:

• OSB 1 – płyty ogólnego zastosowania, przeznaczone do użytkowania w warunkach suchych, mogą mieć krawędzie proste lub fazowane. Spoiwem są tutaj żywice mocznikowo-formaldehydowe, które bez zakonserwowania nie będą odporne a wilgoć. Ich zaletą jest duża dostępność i stosunkowo niska cena.
• OSB 2 – wykorzystuje się je głównie we wnętrzach, łatwo chłoną wilgoć, dlatego wymagają dodatkowej impregnacji. Najczęściej to płyty nośne, łączone na bazie syntetycznej żywicy.
• OSB 3 – najczęściej spotykany rodzaj płyty, który można wykorzystywać w warunkach o wysokiej wilgotności. Cechuje je wysoka odporność – głównie dzięki temu, że jako spoiwo wykorzystywany jest poliuretanowy klej (warstwa wewnętrzna) oraz żywica melaminowo-uretanowa (warstwy zewnętrzne). Długie zamoczenie w wodzie może jednak powodować pęcznienie krawędzi.
• OSB 4 – to najtrwalszy z rodzajów OSB. Wykorzystywane są przy konstrukcjach nośnych, przy dużych obciążeniach mechanicznych i podwyższonej wilgotności. Płyty OSB 4 używa się podczas budowy dachów, ścian domów o konstrukcji szkieletowej, tworzeniu szalunków i podbitek dachowych, a także nieocieplanych i nieizolowanych dodatkowo powierzchni, takich jak altanki, domki narzędziowe lub budy dla psów.

W zależności od sposobu wykończenia płyt rozróżnia się:

• płyty z prostymi krawędziami,
• płyty z dwustronnie frezowanymi krawędziami na dłuższej krawędzi (na pióro i wpust),
• płyty z krawędziami frezowanymi czterostronnie (pełny obwód, na pióro i wpust).

Najpopularniejsza na rynku jest płyta o wymiarach 125 × 250 cm. Standardowa waga OSB to około 700 kg/m³. Płyty stolarskie zazwyczaj posiadają ozdobne wykończenie i gładkie brzegi, a te, które wykorzystuje się jako podkład do podłogi – wyposażone są w pióro i wpust, dzięki czemu łatwo jest je ze sobą łączyć nawet na bardzo dużych powierzchniach. Warto o tym pamiętać podczas wybierania konkretnej płyty.

Przeczytaj także: Rodzaje wkrętów ciesielskich do konstrukcji drewnianych

Płyta OSB – zastosowanie. Kiedy może się przydać?

Zastosowanie płyt OSB jest praktycznie nieograniczone. Stosowanie są jako zamiennik sklejki i litych desek ze względu na przystępną cenę, łatwość obróbki, dobrą izolację cieplną i prostą możliwość łączenia OSB z elementami ze stali i drewna.

Podstawowe zastosowanie płyt OSB to:

• nośne wewnętrzne i zewnętrzne poszycia ścian i dachów,
• elementy konstrukcyjne dachów i domów, tworzonych metodą szkieletową: np. środniki belek dwuteowych;
• wykorzystanie zamiast litych desek czy sklejki, zwłaszcza przy tworzeniu drewnianych konstrukcji szkieletowych,
• poszycia podkładów podłogowych i stropów (także jako podłoże pod papę podkładową lub gonty bitumiczne),
• jako okładzina podłogowa na legarach – także w miejscach o znacznej wilgotności,
• do tworzenia szalunków,
• przeróbki, rozbudowy strychów, pomieszczeń gospodarczych, przybudówek,
• do zabudowy i wykończenia skosów na poddaszu lub trudnych do adaptacji przestrzeni w piwnicach,
• zastosowanie płyt OSB w meblarstwie: meblowe elementy dekoracyjne, szkielety mebli tapicerowanych, panele drzwiowe,
• wystawy sklepowe, stoiska wystawowe,
• produkcja materiałów opakunkowych, kontenerów o podwyższonych właściwościach izolacyjnych i ochronnych,
• elementy wyposażenia magazynów, sklepów, hal produkcyjnych.

Sprawdź też: Sklejka liściasta – klasy i zastosowanie

Zalety płyt OSB: 

• wysoka stabilność kształtu stała grubość płyty, rzadkie odkształcanie się,
• szybki sposób na niedrogie i efektowne wykończenie, stosunkowo niewielkie zabrudzenia i brak konieczności zabezpieczania całej powierzchni w pokoju lub domu przed plamami, lub pyłem,
• możliwość szybkiego przekształcenia przestrzeni, podziału lub zmiany układu pomieszczeń, bez konieczności stawiania i murowania dodatkowych ścian,
• prosty montaż, który nie wymaga doświadczenia – płyty OSB są trwałe także na obrzeżach i nie wymagają specjalnych mocowań na powierzchniach granicznych,
• możliwość bezodpadowego wykorzystania materiału,
• długa żywotność bez konieczności okresowej konserwacji,
• niewielka podatność na wilgoć i ryzyko pęcznienia, odpowiednio zabezpieczone podkładem płyty OSB nie pękają i mogą być pokrywane farbą,
• można je łatwo przycinać na wybrany kształt i wymiar,
• dobrze tłumią dźwięki, niektóre z nich pokryte są dodatkowymi powierzchniami izolacyjnymi, chroniącymi przed pożarem, nadmiernym nagrzewaniem lub uciekaniem ciepła z budynku,
• mogą być stosowane jak tradycyjne płyty wiórowe – zastosowanie jest jednak o wiele szersze, gdyż mają większe walory estetyczne, dają możliwość zastosowania ciekawych faktur w obrębie jednego pokoju lub pomieszczenia (np. płyta OSB, beton i tradycyjna ściana),
• są stosunkowo tanie.

Pamiętaj, aby przed rozpoczęciem pracy odpowiednio zabezpieczyć płyty i przynajmniej przez jedną dobę przechowywać je w pomieszczeniu, w którym będą montowane, aby mogły dostosować się do panujących warunków. Najlepiej układaj je na folii, z dala od wilgoci, jednak nie mogą być szczelnie zapakowane, gdyż niewentylowane mogą ulec zapleśnieniu i stracą swoje właściwości.

Przed montażem warto zapoznać się z instrukcją. Zaleca się, aby wilgotność OSB podczas montowania nie przekraczała 15%. Pomiędzy płytami warto zachować minimalną przestrzeń dylatacyjną, która pozwoli materiałowi pracować (zazwyczaj jest to 3 mm, ale przy większych powierzchniach pokrytych OSB stosuje się co kilkanaście metrów szczeliny dylatacyjne między 2 a 3 cm). Oś główna płyty powinna być zawsze skierowana prostopadle do belek lub desek, a krótsze boki powinny być łączone przy pomocy podpór.

Płyta OSB to świetne rozwiązanie w przypadku niewielkich nakładów finansowych, przy braku czasu i w przypadku braku możliwości zastosowania metod, wymagających zaangażowania specjalistów. Podkład pod podłogą z płyty OSB może się okazać doskonałą alternatywą w przypadku, gdy nie możemy zrobić tradycyjnej wylewki i cierpliwie czekać na wyschnięcie kolejnych warstw. Dzięki płytom OSB możemy też w ciągu jednego lub dwóch dni przeorganizować pokój, lub kuchnię, tworząc ścianę działową lub wyodrębniając dodatkową przestrzeń na pomieszczenie gospodarcze, lub nową szafę.

Data aktualizacji: 06.08.2024