Piły i pilarki – rodzaje i zastosowanie
Piły i pilarki są przydatne zarówno podczas prac budowlanych i wykończeniowych, jak i ogrodowych. Jakie są ich rodzaje i na co zwrócić uwagę podczas ich wyboru?
1. Budowa piły
Piły mogą być samodzielnym narzędziem albo stanowić część innego urządzenia. Przyrządy, które wykorzystują piłę jako element roboczy, nazywane są pilarkami. Charakterystyczną cechą piły jest posiadanie ząbkowanego ostrza roboczego służącego do cięcia lub innego kształtowania (wyrzynania) takich materiałów jak np. drewno, metal lub kamienie. Piły mogą być napędzane ręczne, siłą ludzkich mięśni lub mechanicznie – silnikami elektrycznymi czy spalinowymi.
Ostrze piły nazywane jest brzeszczotem i stanowi zasadniczą część narzędzia. Zwykle umieszczane jest w uchwytach lub różnego typu obudowie, po to by ułatwić wykonywanie nim prac. Piły ręczne bywają wyposażone w jeden lub dwa uchwyty, a brzeszczot może być zamocowany na trzonku, ale także rozciągnięty na ramie lub kabłąku.
Zęby piły mogą mieć różnorodne kształty np. łukowate, klinowate lub kwadratowe – powinny być dobierane w zależności od rodzaju obrabianego materiału, kierunku cięcia (wzdłuż, w poprzek), a także wymaganej precyzji cięcia. Aby wzmocnić trwałość zębów, mogą one być miejscowo hartowane lub pokrywane nakładkami z bardzo twardych materiałów (węgliki spiekane). Odmiennie od typowych brzeszczotów zbudowane są tzw. piły tarczowe, które mają ostrza (zęby) umieszczone na obwodzie koła.
2. Rodzaje i zastosowanie piły ręcznej
W porównaniu do pił mechanicznych, przewagą pił ręcznych jest dużo większe bezpieczeństwo pracy oraz znacznie niższa cena. Natomiast ich wadą jest znacznie mniejsza wydajność i konieczność włożenia większego wysiłku w proces cięcia.
W zależności od zastosowania wyróżniamy:
- piły ogólnego zastosowania - zarówno do drewna, jak i plastiku lub metalu. Ich rękojeść może być odginana, ruchome może być także ostrze – dając możliwość cięcia w różnych płaszczyznach,
- piły ramowe do metalu zbudowane z oprawki ramowej oraz rękojeści o wymiennych brzeszczotach. Te zwykle mogą być regulowane (skracane, wydłużane), by łatwiej można było nimi dotrzeć,
- piły włośnicowe służące do drewna, metalu lub szkła. Mają cienkie brzeszczoty, często wzmocnione - np. węglikami spiekanymi - zęby umożliwiają wyrzynanie nawet skomplikowanych kształtów. Dodatkowo piły te mogą posiadać prowadnicę, ułatwiającą ustawienie ostrzy,
- piły płatnice stosowane są głównie do drewna, ale są dość uniwersalne. Mogą mieć różne typy ostrzy, w tym te z dużymi zębami naprzemiennie rozchylonymi – do cięć wzdłużnych, albo z drobniejszymi zębami – do cięć poprzecznych. Ich odmianę stanowią tzw. otwornice o bardzo wąskim ostrzu do wycinania otworów i krzywizn,
- piły grzbietnice, posiadają cienki brzeszczot, pozwalający na precyzyjne przycinanie nawet małych elementów. Ostrze wzmocnione jest na grzbiecie płaskownikiem ze stali lub mosiądzu, co w istotny sposób stabilizuje pracę piły. Grzbietnice mają zęby pochylone do przodu i tną kiedy odsuwamy piłę od siebie, a kiedy przysuwamy do siebie – usuwane są wióry,
- piły poprzeczne z dwoma uchwytami, obsługiwane przez dwie osoby na przemian pociągające ostrze w swoją stronę. Służą do zgrubnego przecinania dużych kawałków drewna czy innych dość miękkich materiałów,
- piły kątowe umożliwiają precyzyjne cięcie pod różnymi kątami. Są wyposażone w prowadnice, a czasem także imadła i ograniczniki wbudowane w jej podstawę. Służą do przycinania np. ram, listew, desek. W nastawnej prowadnicy osadzony jest kabłąk z napinanym brzeszczotem i rękojeścią. Możliwy jest duży zakres regulacji kąta cięcia, ustawiony np. co 15 czy nawet co 1 stopień.
Zęby pił ręcznych powinny być naprzemiennie odchylone od płaszczyzny brzeszczotu, jeden w prawo, kolejny w lewo. Do korygowania ich odchylenia można zastosować tzw. rozwierak do pił.
3. Piły mechaniczne
Piły mechaniczne stanowią dużą i różnorodną grupę. Można podzielić je w zależności od:
a) Typów stosowanych ostrzy na:
- Piły tarczowe, wyposażone w obracające się zębate ostrza o kolistym kształcie (tarcze). Mogą one być montowane stacjonarnie przy dużym stole, ale są też piły mobilne, jedynie z silnikiem i niewielkim stołem. Piły tarczowe mają szereg specjalnych odmian, np. ukośnica, piła wahadłowa, ramieniowa, panelowa.
Zastosowanie: do cięcia drewna, płyt, tworzyw sztucznych lub metali. Pilarka tarczowa tnie materiały o różnej twardości i grubości w zależności od mocy napędu oraz rodzaju tarczy. Im moc silnika jest większa, tym łatwiejsze i bardziej płynne (bez zwalniania) może być cięcie wszelkich, nawet twardych materiałów.
- Piły ramkowe, zwane też trakami, ich ostrza zamontowane są na ramie, służą głównie do obróbki drewna, przerzynania poziomego i pionowego kłód.
- Piły łańcuchowe, ich ostrze stanowi specjalny łańcuch z zębami w kształcie litery U. Należą do najbardziej popularnych.
Zastosowania: zarówno profesjonalne jak i amatorskie, służą do przerzynania zgrubnego, wycinania krzewów, cięcia gałęzi, drewna opałowego - stosowane także przy rzeźbieniu.
- Wyrzynarki to piły z krótkim brzeszczotem do wyrzynania różnych profili np. w drewnie, metalach lub tworzywach sztucznych. Odpowiedni brzeszczot mocowany jest w jednym punkcie, pracuje, wykonując ruchy posuwisto-zwrotne.
- Piły taśmowe – mają zębatą taśmę do cięcia o zamkniętym obwodzie napiętą na 2 lub 3 kołach, z których co najmniej jedno stanowić powinno napęd.
Zastosowanie: do cięć podłużnych, poprzecznych lub profilowych (zwłaszcza po łuku, o promieniu zależnym od szerokości taśmy.
b) W zależności od rodzaju zasilania wyróżniamy:
- piły elektryczne, które są napędzane silnikiem zasilanym prądem z gniazdka.
Zalety to: łatwa obsługa, możliwość stosowania w pomieszczeniach zamkniętych, brak spalin. Mogą mieć liczne zastosowania w domu, warsztacie, ogrodzie (cięcie gałęzi, drewna na opał, majsterkowanie). W porównaniu ze spalinowymi są niezbyt głośne (około 96-107 dB), ale moc silników elektrycznych (od 1700 do 2200) jest mniejsza od spalinowych. Pilarki elektryczne są dość lekkie (od 3,5 do 6 kg), poręczne.
Wady: konieczny dostęp do gniazdka, ewentualne korzystanie z przedłużaczy, dość słaba moc. Nadają się raczej do stosunkowo lekkich i amatorskich prac przydomowych.
- piły spalinowe - paliwem jest benzyna oraz specjalny olej smarujący silnik. Są często stosowane w rożnych typach pilarek. Sprawdzają się przy cięciu drewna o średnicy ponad 30 cm i wielu innych trudnych materiałów.
Zalety: mają dużą moc (tzw.moc użyteczną 1,5-9 KM), są solidne i trwałe, charakteryzują się mobilnością. Nadają się do użytku amatorskiego, a także w pełni profesjonalnego, nie są uzależnione od dostępu do energii, łatwe i płynne może być ich zasilanie w paliwo.
Wady: wywołują dużo hałasu (109,8-116 dB), emitują spaliny. Mają spory ciężar od 3 do ponad 10 kg. Kłopotliwa konieczność stosowania mieszanki benzyny i oleju w zalecanych proporcjach (inaczej możliwe są zatarcia silnika i trwałe uszkodzenia). Wymagają regularnego serwisowania, ich obsługa nie jest prosta.
- piły akumulatorowe zasilane będącymi w składzie urządzenia bateriami
Zalety: duża mobilność, brak spalin, stosunkowo niski poziom hałasu (93-94 dB), szybki rozruch, dość łatwa obsługa, zwłaszcza przy zastosowaniu automatycznego beznarzędziowego systemu napinania i wymiany piły (łańcucha), płynna, szybka praca.
Wady: spory ciężar przez obecność akumulatora, konieczność ładowania baterii, co może wywoływać brak ciągłości pracy, długi czas ładowania baterii (od 0,5 do 8 godz), a dość krótka na nich praca (30 – 50 min).
c) Zależnie od obszarów zastosowania pił i pilarek możemy wyróżnić:
- profesjonalne, o dużej mocy - są wytrzymałe i precyzyjne,
- uniwersalne - do dość wszechstronnego stosowania,
- do prac domowych, hobbystycznych, ogrodowych czy warsztatowych,
- do pielęgnacji drzew, w tym dla leśnictwa,
- do ratownictwa (w tym medycznego, pożarowego).
4. Na co zwrócić uwagę, wybierając piłę?
Decydując się na zakup piły, przede wszystkim powinniśmy wziąć pod uwagę zakres, rodzaj i częstotliwość prac oraz materiały, które będziemy najczęściej poddawali obróbce.
Istotne znaczenie, wpływające na możliwość realizacji trudnych zadań przez pilarkę, ma moc silnika. Jest ona największa w pilarkach spalinowych (mierzona w koniach mechanicznych, nawet do 9-10 KM), najsłabsze są pilarki elektryczne (od 1,2 kW, a ich moc podawana jest w kW).
| Czy wiesz, że... Przy porównywaniu mocy poszczególnych pilarek, gdy jest ona podawana w różnych jednostkach, warto skorzystać z praktycznego przelicznika, |
Ważna może okazać się waga piły – do łatwych przydomowych prac lepiej nadadzą się lekkie urządzenia. Do takich będą należały piły ręczne oraz tryczne. Akumulatorowe i spalinowe są już znacznie cięższe.
Istotny jest także komfort pracy, natężenie hałasu, obecność spalin oraz pyłów. Np. piły spalinowe wykonają pracę szybko, ale niezbędne będzie przy nich użycie słuchawek chroniących przed dużym hałasem czy ochrona układu oddechowego przed pyłami i spalinami.
Dla ułatwienia i poprawy warunków użytkowania pił warto rozważyć zakup modeli ze specjalnymi udogodnieniami i funkcjami. Przykładowo dodatkowymi funkcjami pilarek tarczowych może być: system utrzymywania stałej prędkości, możliwość podłączenia worka dla zbierania powstających pyłów czy zastosowanie wzierników monitorujących linie cięcia.
W pilarkach łańcuchowych może być zapewniona możliwość beznarzędziowego napinania łańcucha, za pomocą specjalnego pokrętła, mogą funkcjonować systemy redukujące drgania, amortyzujące wibracje, blokujące przypadkowe włączenia.
Data publikacji: 10.03.2016