Pigmenty do farb – wybór i zastosowanie

Pigment a barwnik

Należy pamiętać o tym, że na sklepowych półkach znajdziemy zarówno pigmenty, jak i barwniki do farb. Produkty te nie są identyczne, ponieważ posiadają inne właściwości. Pigment do farb jest sproszkowaną substancją, która nadaje farbie kolor, ale nie rozpuszcza się w spoiwach malarskich, emaliach i rozcieńczalnikach. Odwrotnie jest rzecz jasna z barwnikiem, który jest skoncentrowaną substancją, rozpuszczającą się w wyżej wymienionych produktach. Warto zaznaczyć, że barwniki w porównaniu do pigmentów nie posiadają zdolności krycia. Co więcej, pigmenty do farb nadają powłoce malarskiej nie tylko odpowiednią barwę i krycie, ale także odporność na oddziaływanie niekorzystnych czynników, takich jak wysoka temperatura, wilgoć i korozja. Konkretne właściwości pigmentów zależą jednak od ich rodzajów.

Co bardzo ważne, zarówno pigmenty, jak i barwniki pozwalają uzyskać oryginalny kolor farby. Jest to szczególnie doceniane przez osoby, które wykonują w swoich wnętrzach wielobarwne i nierzadko fantazyjne dekoracje naścienne. Dzięki temu nie musimy też kupować wielu puszek z kolorowymi farbami, których potem nie wykorzystamy. Wystarczy, że dodamy odpowiedni pigment lub barwnik do białej farby, która jest dodatkowo tańsza od tych kolorowych. Pigmenty kuszą bez wątpienia swoimi zaletami, ale musimy pamiętać również m.in. o tym, że posiadają one krótki czas użytkowania.

Rodzaje pigmentów

Pigmenty do farb dzielimy ze względu na ich pochodzenie i skład chemiczny. Mamy więc do czynienia z produktami organicznymi (naturalnymi i syntetycznymi), nieorganicznymi (naturalnymi i syntetycznymi), a także węglowymi i metalicznymi oraz pigmentami specjalnymi. Oto, co warto o nich wiedzieć.

Pigmenty organiczne

Dzielimy je na naturalne i syntetyczne. Pierwsze z nich uzyskiwane są z substancji roślinnych lub zwierzęcych. Stosuje się je jednak przede wszystkim w malarstwie artystycznym, m.in. do konserwacji zabytkowych malowideł. Zaliczymy do nich np. sepię, karmin i błękit indygo. Do farb i lakierów stosuje się drugie z nich, czyli pigmenty syntetyczne. Możemy wyróżnić wśród nich dodatkowe dwie grupy produktów, którymi są pigmenty wypełniane i lakowe. Do wypełnianych zaliczymy czerwień permanentną czy żółcień Hansa. Tego rodzaju pigmenty wyróżnia bardzo wysoka zdolność barwienia, odporność na światło i alkalia, lecz posiadają one słabą siłę krycia. Lakowe z kolei, do których zaliczymy chociażby kaolin czy biel barową, są odporne na alkalia, ale posiadają słabą odporność na światło.

Jakie są kolory pigmentów organicznych? Ich odcienie są przede wszystkim barwne i czyste. Co bardzo ważne, produkty te nie zawierają najczęściej metali ciężkich i są uważane za proekologiczne.

Pigmenty nieorganiczne

Tego rodzaju pigmenty również dzielimy na naturalne i syntetyczne. Są one częściej wykorzystywane niż te organiczne, głównie ze względu na mniejszą cenę i łatwą drogę ich uzyskania. Na ogół są jednak mniej odporne na temperaturę, światło i chemikalia. Wiele z nich posiada też niewielką moc barwiącą oraz nieco przytępiony kolor. Zapewniają jednak świetne krycie. Poszczególne pigmenty nieorganiczne mogą mieć jednak nieco odmienne właściwości.

Najczęściej stosowanymi pigmentami nieorganicznymi naturalnymi są kreda, umbry, ochry, czerwień żelazowa i czerń manganowa. Kreda dobrze kryje i barwi w spoiwach wodorozcieńczalnych, a wręcz odwrotnie w olejnych. Doskonale łączy się z wszystkimi pigmentami i jest odporna na alkalia i światło. Stosuje się ją najczęściej do farb emulsyjnych i klejowych. Umbry są również odporne na światło i alkalia, posiadają dobrą zdolność krycia i tworzą brunatnoczerwoną barwę z odcieniem fioletu. Jeśli chcemy osiągnąć żółty pigment, a właściwie żółtozłocisty, to powinniśmy postawić na ochry, których odcień może być nawet brudnobrunatny. Stosuje się je najczęściej do farb klejowych i wapiennych. Takie samo zastosowanie ma czerwień żelazowa. Czerń mangową wykorzystuje się zaś do farb wapiennych i cementowych, ale nie tylko, ponieważ jest doskonała również do zapraw cementowych i barwienia betonu.

Wśród pigmentów nieorganicznych syntetycznych najbardziej popularne są: żółcień chromowa, biel cynkowa i ultramaryna. Wśród tego rodzaju pigmentów znajdziemy praktycznie wszystkie barwy tęczy.

Pigmenty węglowe

Wymarzone kolory farb do ścian możemy osiągnąć również dzięki drobno sproszkowanym pigmentom węglowym. Wśród nich również nie brakuje zarówno tych naturalnych, jak i syntetycznych. Najczęściej stosowanym pigmentem z pierwszej grupy jest grafit, dzięki któremu osiągniemy nietuzinkowe szaroczarne odcienie. Grafit wykazuje dobre krycie, odporność na wysoką temperaturę, chemikalia i światło, acz musimy pamiętać, że posiada on słabą zdolność barwienia. To idealny produkt do farb antykorozyjnych i elektroprzewodzących.

Wśród pigmentów węglowych syntetycznych najpopularniejsza jest sadza, która ma świetną zdolność zarówno krycia, jak i barwienia, a przy tym jest odporna na wysoką temperaturę, światło oraz czynniki atmosferyczne i chemiczne. Jest stosowana przede wszystkim do lakierów oraz do farb wodorozcieńczalnych – w tym drugim przypadku musimy jednak dodatkowo zastosować środek zwilżający.

Pigmenty metaliczne

Podobnie jak pigmenty węglowe są one drobno proszkowane, acz nie tak ograniczone pod względem kolorów. Wśród nich możemy wyróżnić pył aluminiowy czy pył cynkowy, które wykazują bardzo dobre krycie i odporność na alkalia, a przy tym mają działanie antykorozyjne i grzybobójcze.

Na uwagę zasługują też brązy: aluminiowy i mosiężny. Pierwszy z nich ma świetną zdolność krycia i barwienia, jest odporny na temperaturę i światło, lecz nie wykazuje odporności na kwasy i alkalia. Przez to stosuje się go głównie do wyrobów lakierowych. Brąz mosiężny posiada oryginalną złotą barwę i świetnie nadaje się do powłok dekoracyjnych. W przeciwieństwie do aluminiowego wykazuje dodatkową odporność na kwasy.

Uzyskiwanie koloru – krok po kroku

Jak osiągnąć pożądane kolory farb do pokoju dzięki pigmentom? Postępując według opisanych poniżej wytycznych:

- kupujemy wybrany pigment oraz białą farbę,

- pigment dodajemy do farby stopniowo, korzystając z drewnianego mieszadełka,

- stosujemy proporcje zalecane przez producenta danego pigmentu, weryfikując na bieżąco uzyskiwany odcień,

- kiedy uzyskamy pożądany odcień farby, zaaplikujmy go na wybrany fragment ściany i odczekajmy około 30 minut, by sprawdzić, jaki efekt udało nam się osiągnąć. Jeśli nie będziemy zadowoleni, dodajemy do farby więcej pigmentu i wznawiamy mieszanie,

- kiedy osiągniemy idealny odcień, aplikujemy go na całej powierzchni ściany.

Pamiętajmy o tym, że uzyskany odcień zależy też od jakość farby bazowej, na której pod żadnym względem nie powinniśmy oszczędzać. Jeśli nie są nam zaś straszne eksperymenty, możemy spróbować dodać do białej farby większą ilość pigmentów.

Data publikacji: 22.02.2017