Obróbka drewna - podstawowe techniki

Przejdź do następnych akapitów:

• Obróbka drewna – trasowanie
• Cięcie drewna – jakie narzędzia do obróbki drewna wybrać?
• Jak zrobić otwory w drewnie?
• Wygładzanie – jak szlifować drewno?

Obróbka drewna – trasowanie

Trasowanie drewna to pierwszy krok do dalszej obróbki. Zanim rozpoczniesz pracę, musisz przecież wykonać projekt i precyzyjnie zaplanować każdy szczegół. Dzięki temu unikniesz straty czasu i materiału, a także innych przykrych niespodzianek.

Trasowanie to proces, podczas którego wyznaczasz na drewnie linie. Powstałe w ten sposób oznaczenia pomogą Ci później przyciąć materiał tak, by osiągnął pożądany wymiar oraz kształt. Rysunek traserski możesz nanieść na płytę, deskę albo bryłę.

W jaki sposób przebiega trasowanie? Jeżeli już przygotowałeś plan pracy, możesz przenieść szkic z papieru na drewno. Pamiętaj przy tym o dokładnym przeliczeniu skali. Rysuj linie powoli i z maksymalną precyzją. Staraj się unikać pomyłek, inaczej podczas cięcia możesz się pogubić w równolegle biegnących oznaczeniach. Linie traserskie nanieś tylko z jednej strony deski – rysunek umieszczony na odwrocie może się różnić, choćby o milimetr, i zaprzepaścić szansę na dokładne wycięcie. Jednostronne oznaczenie w zupełności wystarczy Ci do tego, by obróbka drewna została prawidłowo przeprowadzona.

Narzędzia traserskie, których możesz potrzebować, w dużej mierze zależą od samego projektu. Z pewnością przyda Ci się rysik traserski, lecz zamiast niego możesz użyć także twardego ołówka. Zwykle niezbędna jest także miarka. Dodatkowo w razie potrzeby powinieneś mieć do dyspozycji również inne przyrządy, takie jak:

• kątownik prostokątny – wzorzec, który umożliwi Ci łatwe odwzorowanie kąta prostego,

• kątownik nastawny – przyda się, jeżeli w Twoim projekcie znajdują się kąty inne niż proste,

• cyrkiel – przy jego pomocy nie tylko narysujesz linię okręgu, ale także odmierzysz odcinek,

• płyta traserska – czyli blat żeliwny, ceramiczny lub granitowy o niemalże idealnie równej powierzchni,

• wysokościomierz suwmiarkowy – pozwala na niezwykle precyzyjne zmierzenie przedmiotu, zwłaszcza gdy jest przymocowany do płyty traserskiej.

Jeżeli chcesz zastosować technologię trasowania na innym materiale (na przykład stali), sięgnij po punktak.

Gdy tylko rysunek traserski będzie gotowy, możesz przejść do następnego etapu obróbki, którym jest cięcie drewna.

Cięcie drewna – jakie narzędzia do obróbki drewna wybrać?

Istnieje przekonanie, że wystarczy kawałek drewna, pierwsza lepsza piła i odrobina dobrych chęci, by uzyskać prawidłowo pocięte drewno. Niestety w ten beztroski sposób można otrzymać co najwyżej drwa na opał. Jak ciąć drewno i co musisz przygotować, by proces przebiegł skutecznie i poprawnie? Sprawdź nasze rady, bo obróbka drewna wcale nie jest taką prostą czynnością.

Przede wszystkim określ, z jakiego rodzaju drewnem pracujesz. Każdy gatunek charakteryzuje się określoną twardością. Istotna jest również grubość desek lub kloców, które poddajesz obróbce. Oto uproszczony katalog, który pokaże Ci jak dobrać narzędzia do obróbki drewna do danego rodzaju pracy:

• piła ręczna – do precyzyjnych cięć przy wykańczaniu obróbki,

• pilarka łańcuchowa – pozyskiwanie drewna, przycinanie gałęzi i ogólnie prace ogrodowe,

• wyrzynarka – wycinanie nieregularnych kształtów z drewna o niedużej grubości,

• pilarka tarczowa – poradzi sobie nawet z twardym drewnem,

• pilarka stołowa – umożliwia wygodne cięcie dużych fragmentów drewna,

• pilarka ramowa lub pionowa – maszyna przemysłowa stosowana do pozyskiwania tarcicy w tartakach,

• ploter laserowy – profesjonalna wycinarka tnąca bezdotykowo na określonej głębokości, dzięki czemu umożliwia także grawerowanie.

Do prac ogrodowych może Ci się przydać także rozdrabniarka – inaczej rozdrabniacz lub młynek do gałęzi. Przy pomocy tego narzędzia z resztek drewna, na przykład obciętych gałązek, uzyskasz zrębki, które możesz wykorzystać do estetycznego i ekologicznego ściółkowania.

Zanim rozpoczniesz proces wycinania, sprawdź, czy drewno jest odpowiednio suche. Wilgoć utrudnia precyzyjne operowanie ostrzem i sprawia, że trzeba użyć więcej siły. W świeżym drewnie usuń sęki, zaś w starszym – gwoździe i śruby, a także inne metalowe elementy. Pamiętaj również o wyznaczeniu linii traserskich, dzięki którym będziesz dokładnie wiedział, jak ciąć drewno.

Znasz już narzędzia do obróbki drewna – technika posługiwania się nimi jest intuicyjna i z pewnością nie przysporzy Ci problemu, jeżeli zapoznasz się z instrukcją i zaleceniami producenta. Pamiętaj tylko, by drewno, na którym pracujesz, było ustabilizowane. Jeżeli nie dysponujesz pilarką stołową, a kloc nie zmieści się w warsztatowym imadle, zadbaj o zakup specjalnego stojaka do cięcia drewna. Dzięki niemu zyskasz nie tylko możliwość precyzyjnego wykonania czynności, ale przede wszystkim bezpieczeństwo podczas pracy.

Jak zrobić otwory w drewnie?

W stolarce mamy do czynienia najczęściej z dwoma rodzajami otworów w drewnie. Zwykle wgłębienie jest okrągłe lub ma kształt czworokąta. Podział narzędzi służących do wykonania otworów w drewnie wynika nie tyle z pożądanego kształtu, ile średnicy wycięcia.

Otwór o szerokości do 10 milimetrów możesz wykonać przy użyciu zwykłej wiertarki. Jeżeli pracujesz na wymagającym i twardym drewnie, zastosuj narzędzie z mechanizmem udarowym. Właściwe do tego zadania jest wiertło spiralne. Powinno posiadać kolec centrujący – dzięki temu nie ześlizgnie się po powierzchni drewna. Zadbaj również o to, by rowki odprowadzające wióry były odpowiednio głębokie.

Niektórzy producenci oferują także wiertła spiralne do wycinania otworów o średnicy nawet do 30 milimetrów. Jeżeli zdecydujesz się na takie rozwiązanie, zachowaj szczególną ostrożność. Powyżej 12 milimetrów opór przy wierceniu jest już tak duży, że wiertło może się zakleszczyć i spowodować utratę panowania nad wiertarką. Nieprecyzyjnie przerwana struktura drewna może sprawić, że kloc popęka i nie będzie się nadawał do dalszego użytku. Wiertła spiralne o dużych średnicach sprawdzą się tylko do miękkiego materiału.

Do wiercenia dużych otworów przygotuj wiertła frezowe – ze względu na ich kształt nazywane są także płaskimi, łopatkowymi lub piórkowymi. Przy ich pomocy możesz wyciąć wgłębienie o średnicy do 45 milimetrów. Znacznych rozmiarów wywierty możesz osiągnąć również dzięki zastosowaniu ręcznych świdrów.

Specjalnym rodzajem wiertła do drewna jest sednik, czyli wiertło cylindryczne. Dzięki niemu możesz stworzyć płytkie wgłębienie (nieprzelotowe), w którym osadzisz na przykład zawias. Trwalszym i skuteczniejszym odpowiednikiem sednika jest środkowiec dwuostrzowy.

Wycięcie największych otworów umożliwia otwornica. Dzięki niej uzyskasz średnicę nawet 200 milimetrów. Otwornice możesz kupować osobno lub w kompletach. Podczas zakupu zwróć uwagę na pokrycie ostrzy widią – czyli węglikami spiekanymi. To rozwiązanie gwarantuje wyższą jakość i trwałość produktu.

Wgłębienia czworokątne, w kształcie innych figur geometrycznych lub nieregularne uzyskasz poprzez dłutowanie. Ta metoda występuje w dwóch wariantach: tradycyjnym – czyli ręcznym – oraz maszynowym. Własnoręczna praca opiera się na umiejętnym operowaniu dłutem i młotkiem. Proces przebiega powoli, lecz niespieszne tempo podnosi precyzję wykonania dowolnego kształtu. Możesz wykorzystać dłuta o różnorodnym przekroju, by dowolnie modelować otwór. Szczeliny, bruzdy lub czopy o założonej z góry wielkości można wykonać przy pomocy specjalnej maszyny, czyli dłutownicy.

Wygładzanie – jak szlifować drewno?

Często pada pytanie, jak szlifować drewno. Szlifowanie należy bowiem do kluczowych technik obróbki. W tym procesie możemy pozbyć się lakieru lub starej farby, a także wykończyć uprzednio wycięty element. Jest to szczególnie istotne, jeżeli planujesz nałożenie świeżej warstwy impregnatu, farby albo lakieru – substancje lepiej zwiążą się z wygładzoną płaszczyzną, a brak nierówności zminimalizuje ryzyko zdarcia lub ukruszenia. Czym wygładzić drewno, by jego powierzchnia była odpowiednio wyrównana i gładka?

Wybór przyrządów do szlifowania jest bardzo szeroki. Wśród elektronarzędzi, które stosuje się w zakładach stolarskich oraz warsztatach, znajdują się szlifierki oscylacyjne, mimośrodowe i taśmowe. Dużym plusem ich zastosowania jest to, że podczas pracy nie musisz troszczyć się o zgodność kierunku wygładzania z biegiem słojów. Wymienne końcówki w tych urządzeniach pozwolą Ci również na końcowe wypolerowanie powierzchni drewna.

A czym wygładzić drewno, jeżeli nie dysponujesz elektronarzędziami? W takim przypadku zastosuj klocek z papierem ściernym. Takie rozwiązanie pochłania wiele energii, za to umożliwia pracę w trudno dostępnych miejscach, na przykład na krawędziach lub w załamaniach. Przy pomocy papieru ściernego oszlifujesz dowolny kształt, nawet najbardziej skomplikowany.

Podczas ręcznego wygładzania pamiętaj, by szlifować wzdłuż słojów. Nieprzestrzegania tej zasady może skutkować naderwaniem i uszkodzeniem włókien. Zniszczona powierzchnia nie tylko straci atrakcyjny wygląd, ale także funkcjonalność. Co więcej, zwiększy ryzyko powstawania drzazg, które mogą wbić się w skórę użytkownika przedmiotu.

Papier ścierny występuje w wielu grubo- i drobnoziarnistych wariantach. Gęstość ścierniwa jest wyrażana literką P. Im wyższa jest wartość, tym ziarno drobniejsze. Jeżeli korzystasz z kilku rodzajów papieru ściernego, zawsze zaczynaj od najgrubszego i stopniowo przechodź do najdrobniejszego. Przed standardowym malowaniem wystarczy użyć produktu o wartości P150-200.

Dzięki technikom opisanym powyżej prawidłowo i bezpiecznie przygotujesz części przeznaczone do złożenia w większe konstrukcje. Niezależnie od tego, w jaki sposób pracujesz z drewnem, zawsze pamiętaj o zachowaniu zasad BHP.