Jak odnowić stary grzejnik i przygotować go do sezonu grzewczego?
Nie wszystkie stare grzejniki wymagają wymiany, często wystarczy ich odpowiednie odnowienie i odświeżenie ich wyglądu, aby wyglądały estetycznie i dobrze służyły nam przez wiele kolejnych lat.
Rodzaje grzejników
Możemy wyróżnić wiele rodzajów grzejników, np. w zależności od:
- materiału z jakiego grzejniki są wykonane, czyli np. żeliwne, stalowe, aluminiowe,
- miejsca montażu: grzejniki ścienne, kanałowe, umieszczane pionowo lub poziomo,
- sposobu oddawania ciepła: poprzez konwekcję, przez promieniowanie, albo łącznie,
- zależnie od zasilania: wodne, elektryczne, mieszane,
- podłączone do instalacji grzewczej lub przenośne,
- w zależności od sposobu podłączenia: z podłączeniem bocznym, dolnym lub krzyżowym.
Do wyboru mamy wiele typów grzejników, w tym:
- żeliwne, żeberkowe, należące do najstarszych, trwałe i odporne, choć duże i ciężkie,
- stalowe członowe, podobne z wyglądu do żeliwnych, ale zaspawane na stałe, nie można dowolnie regulować ich długości, ale dają się na stałe dopasować kształtem do otoczenia np. narożnika, łuku,
- płytowe, stalowe, składające się z 1 do 3 blaszanych konwektorów, ich płyty czołowe są profilowane lub gładkie, zajmują mało miejsca, szybko się nagrzewają,
- aluminiowe, członowe składające się z dowolnej ilości takich samych elementów, w których ukształtowane są kanały cyrkulacyjne odpowiednio kierujące ciepło,
- kanałowe – to grzejniki montowane w podłodze, działające na zasadzie konwekcji,
- inne dekoracyjne, łazienkowe, mogą stanowić np. ścianki grzewcze, płyty kamienne, drabinki i inne konstrukcje przestrzenne,
- grzejniki konwektorowe, zbudowane z miedzianych rur i aluminiowej blachy. Element grzejny stanowi nagrzewnica w formie pętli z rury połączonej z radiatorem. Obudowa wymusza przepływ powietrza przez nagrzewnicę.
Odnawianie grzejników z zewnątrz – malowanie
1. Przygotowanie
Najczęściej odnawianiu poddawane są grzejniki żeberkowe z żeliwa, stali lub płytowe. Pewne typy grzejników zwłaszcza konwektorowe, elektryczne lub przenośne – nie wymagają takich konserwacji.
Przed rozpoczęciem malowania albo zdejmujemy grzejniki ze ściany (po spuszczeniu wody i odłączeniu ich od instalacji), albo pozostawiamy je na miejscu, a ich okolice zabezpieczamy (np. folią) przez zabrudzeniem. Powierzchnie grzejników powinniśmy odpowiednio przygotować do malowania. W zależności od ich stanu postępujemy nieco inaczej:
a) Jeśli grzejniki są mocno zniszczone, podrdzewiałe:
- przy pomocy szlifierki kątowej (ze ściernicą szczotkową ze stalowymi drutami lub sztywnymi sznurami nylonowymi) albo przy użyciu drucianej szczotki dokładnie czyścimy metalowe grzejniki z rdzy,
- usuwamy wszystkie stare powłoki farby,
- powierzchnię przecieramy papierem ściernym, tak aby stała się gładka i jednolita,
- odpylamy ją i odtłuszczamy (np. benzyna ekstrakcyjną),
- odsłonięte przez te czynności metalowe części grzejnika powinny być dokładnie zagruntowane, najlepiej antykorozyjną farbą podkładową.
b) Jeśli grzejniki są mało zniszczone, a chcemy jedynie zmienić ich kolor lub nieco odświeżyć wygląd:
- bardzo delikatnie szlifujemy starą powierzchnię przy pomocy szlifierki (oscylacyjnej lub mimośrodowej) ale głównie przy użyciu papieru ściernego zawiniętego np. na drewnianym klocku,
- gdy osiągniemy pełne zmatowienie i wyrównanie starej powłoki, usuwamy powstały przy ścierania pył suchą, a potem wilgotną szmatką, odtłuszczamy,
- przystępujemy do nakładania nowej powłoki.
2. Farby do grzejników
Najodpowiedniejszymi farbami do malowania grzejników będą:
- farby przeznaczone specjalne do rur i grzejników, wytrzymujące wysokie temperatury. Nie tracą one barwy i są najbardziej trwałe.
- zwykłe farby ftalowe lub akrylowe do powierzchni z metalu, tzw. farby do metalu. Ważne, żeby wytrzymywały one temperatury do co najmniej 30-40 stopni C (są to maksymalne temperatury osiągane przez grzejniki C.O.), powinny też mieć trwałe barwy, zapewniać dobrą przyczepność do podłoża i zdolność dokładnego krycia,
- farby wodorozcieńczalne, na spoiwie akrylowym,
- lakiery akrylowe szybkoschnące, a także dobrze kryjące.
| Czy wiesz, że… Zazwyczaj farby przeznaczone do grzejników można barwić samodzielnie, dodając odpowiednie pigmenty. Ale pamiętajmy, że może to jednak wpływać |
3. Techniki nanoszenia farby:
- użycie specjalnego pędzla do grzejników, który jest płaski ale umieszczony na długim, zakrzywionym trzonku, ułatwiającym dotarcie do wszelkich zakamarków,
- zwykłe pędzle płaskie lub wałki, które będą odpowiednie do malowania grzejników płytowych,
- pistolet natryskowy dla farb o odpowiedniej (właściwej dla grzejników) gęstości,
- specjalny, łukowato wygięty pałąk z kilkoma nałożonymi małymi wałkami, do malowania rur grzejnikowych,
- rękawica malarska, którą zanurzamy w farbie, ubraną w nią ręką nanosimy farbę na powierzchnię grzejnika,
- farby do grzejników w sprayu, wygodne, łatwe w użyciu.
4. Prawidłowe warunki malowania:
- Malowane grzejniki nie mogą być gorące, ich temperatura nie może przekraczać 30 stopni C, inaczej farba będzie schła zbyt szybko, będzie nietrwała i nierówna,
- Grzejniki żeliwne powinno się malować z przerwą. Między położeniem jednej warstwy farby, a drugiej – powinno upłynąć około 4 godzin (przy temperaturze pokojowej),
- Grzejniki możemy włączyć dopiero po całkowitym wyschnięciu, utwardzeniu się farby, czyli po około 24 godzinach,
- Wyjątek stanowią szybkoschnące lakiery, gdzie nie występuje konieczność wyczekiwania.
Usprawnianie przepływu ciepła, odpowietrzanie
1. Skąd się bierze zapowietrzenie?
Grzejniki co jakiś czas zaczynają nierównomiernie się nagrzewać, a przy tym często wydawać dziwne odgłosy (gwizdy, bulgotanie). Świadczy to o zgromadzeniu się powietrza w instalacji oraz w samym grzejniku. Zapowietrzenie prowadzi do korodowania elementów instalacji, co z czasem utrudnia przepływ nośnika ciepła, a także uniemożliwia właściwą regulację i wywołuje awarie. Zapowietrzone grzejniki wymagają jak najszybszego odpowietrzenia.
Obecność powietrza w instalacji jest naturalna, powstaje wskutek dyfuzji, wynika z istnienia najdrobniejszych chociażby nieszczelności, czasem także z właściwości materiałów użytych do budowy instalacji. Najbardziej narażone na zapowietrzenia są instalacje otwarte (z kotłem na paliwo stałe) oraz te, w których często jest spuszczana i uzupełniana woda. Niezbędne staje się okresowe odpowietrzanie instalacji i grzejników.
2. Odpowietrzanie
Większość grzejników wyposażonych jest w specjalne zawory odpowietrzające, niektóre odpowietrzają się automatyczne, ale nie we wszystkich typach grzejników jest to czynność tak bardzo prosta. Stare modele wymagają więcej trudu, nie posiadają bowiem odpowietrzników.
a) Przygotowanie
Na wstępie akcji odpowietrzania warto zmierzyć (odczytać) ciśnienie wody, panujące w instalacji grzewczej. W jednorodzinnych domach powinno ono wynosić od 0,9 do 1,2 atmosfery. Następnie wyłączamy kocioł i pompę obiegowej instalacji C.O., wówczas nagromadzone powietrze powędruje do najwyższych partii grzejników, skąd łatwiej je będzie można usunąć.
| Uwaga! Istotne znaczenie ma także sprawdzenia sposobu zamontowania grzejników. Powinny one być umieszczone tak, żeby ich zawory odpowietrzające |
Wówczas znacznie łatwiej będzie można usunąć zbierające się u góry powietrze. Warto także zakręcić zawór grzewczy, prowadzący do grzejnika (pokrętłem regulatora) Powietrze będzie miało wówczas odcięty powrót do instalacji i będziemy mogli pozbyć się go ostatecznie i całościowo poprzez zawór odpowietrzający grzejnika. Po odpowietrzeniu zawór grzewczy otwieramy ponownie. Przygotujmy też naczynie, do którego będzie mogła spłynąć woda, pojawiająca się przy odpowietrzaniu instalacji oraz szmatki do wycierania i wchłaniania wody.
b) Odpowietrzanie w poszczególnych typach grzejników
Najtrudniejsze zadanie wystąpi przy grzejnikach pozbawionych odpowietrzaczy. Z poszczególnymi rodzajami grzejników postępujemy, jak niżej:
- Odpowietrzanie tradycyjnych grzejników żeliwnych przeprowadzamy przy użyciu dwóch płaskich kluczy nastawnych. Delikatnie odkręcamy nimi śrubunek (na końcu grzejnika) i luzujemy go o niecały obrót. Czynność tę prowadzimy do czasu aż usłyszymy syk wydobywającego się powietrza. Kiedy już zobaczymy wyciek wody natychmiast przerywamy odkręcanie, bo woda wydobywa się na całym obwodzie śrubunku i może być trudna do opanowania. Kiedy powietrze zejdzie, a wyciekać będzie tylko sama woda – z powrotem dokręcamy śrubunek. Warto odpowietrzanie takiego grzejnika przeprowadzać w towarzystwie pomocnika.
- Przy grzejnikach aluminiowych bez zamontowanego odpowietrznika – postępujemy tak samo jak z żeliwnymi. W obu przypadkach po dokręceniu zaworu należy go dokładnie wytrzeć do sucha i sprawdzić szczelność. Jeśli pojawia się woda – powtarzamy luzowanie i dokręcanie. Jeśli nie przynosi to rezultatów – należy dokonać wymiany śrubunków (zaworów). Im grzejnik jest starszy – tym większa szansa na powstanie uszkodzenia i nieszczelności.
- Grzejniki żeliwne i aluminiowe bez odpowietrznika montowane są w większych domach, blokach. Wówczas zawory odpowietrzające znajdują się w pionach instalacji C.O. i odpowietrzanie następuje samoczynnie. Do tego jednak niezbędne jest odpowiednie umieszczenie grzejników tak, by część, gdzie dochodzą rury doprowadzających ciepło – uniesiona była do góry (odwrotnie niż w grzejnikach z odpowietrznikiem, w małych domach). Końcówki grzejników powinny być nieco niżej, tylko wówczas nastąpi odprowadzenie powietrza do wyższych partii instalacji, do automatycznych odpowietrzników w pionach.
- Grzejniki płytowe należą do najłatwiejszych w odpowietrzaniu ponieważ są fabrycznie wyposażone w odpowietrzniki. Wystarczy użyć płaskiego wkrętaka lub specjalnego kluczyka. Zakręcamy głowicę termostatyczną, całkowicie zamykamy łączność z instalacją ciepła, podstawiamy przy końcu kaloryfera naczynie na wodę. Delikatnie odkręcamy śrubkę odpowietrznika, słyszymy syk schodzącego powietrza, a po jego usunięciu pojawia się niewielki wypływ wody. Zakręcamy wówczas śrubkę odpowietrznika i otwieramy dopływ ciepła.
- Z grzejnikami aluminiowymi wyposażonymi w odpowietrznik postępujemy tak samo jak z płytowymi.
- Grzejniki kanałowe – w celu odpowietrzenia musimy zdjąć ich górną pokrywę (kratkę, ruszt). Zamykamy dopływ przekręcając głowicę termostatyczną i sprawdzamy ustawienie otworu wylotowego odpowietrznika. Podkładamy pod niego szmatkę, kluczykiem odkręcamy śrubkę odpowietrznika i wypuszczamy powietrze, aż do pojawienia się śladów wody. Wycieramy wodę szmatką, zakręcamy śrubkę odpowietrzacza, przywracamy poprzednie położenie głowicy termostatu i montujemy górną kratę.
- Grzejniki łazienkowe są zwykle wyposażone w odpowietrzacz, postępujemy więc zupełnie podobnie. Tu dostęp do odpowietrznika może być nieco utrudniony, jest bowiem zwykle umiejscowiony wysoko i zamiast podstawiania naczynia powinniśmy wyłapać wodę grubą szmatką.
3. Po zakończeniu odpowietrzania
W trakcie odpowietrzania usuwamy z instalacji nie tylko powietrze, ale także pewną ilość wody. Dlatego po zakończeniu prac i odkręceniu zaworów grzewczych sprawdzamy ciśnienie w instalacji. Zwykle trzeba je będzie uzupełnić i doprowadzić do właściwego poziomu (0,9 – 1,2 atm). Potem sprawdzamy szczelność wszystkich zaworów, ponownie je dokręcamy, rozważamy czy nie występują przecieki wymagające wymiany odpowietrzników. Po sprawdzeniu włączamy ponownie kocioł i pompę C.O., oceniamy skuteczność odpowietrzenia. Jeśli mamy do czynienia z dość dużą instalacją cieplną – bywa, że wszystkie czynności trzeba powtarzać.