Jak lutować rury?
Lutowanie to jedna z najbardziej popularnych metod łączenia ze sobą metali za pomocą spoiwa. Umożliwia zespolenie stopów o różnych właściwościach, dając nierozerwalne połączenie. Do lutowania wykorzystujemy lutownice elektryczne lub nagrzewane w płomieniu. Metoda ta jest często wykorzystywania do przyłączania drobnych podzespołów elektronicznych (SMD). Z uwagi na niewielki rozmiar elementów, miejsce lutowania jest powlekane pastą lutowniczą, która zawiera malutkie kulki cynku. Lutowanie jest też stosowane do łączenia rur miedzianych w instalacji wodnej bądź gazowej.
Metalowe elementy łączymy za pomocą lutu – spoiwa, którym jest cyna. Odpowiednia temperatura sprawia, że metalowe elementy nagrzewają się, tak by połączyć się z topniejącym spoiwem. Dzięki dobrej przyczepności lutu i spoinowanych materiałów powstaje nierozerwalne połączenie o właściwościach użytkowych. Lutowanie tym różni się od spawania, że w pierwszym przypadku topnieniu ulega jedynie spoiwo, a w drugim rozgrzewane są końce rur.
W zależności od materiałów przeznaczonych do zespolenia, rozróżniamy 2 metody lutowania: miękkie oraz twarde.
Lutowanie miękkie
To metoda, w której wykorzystujemy łatwo topliwy lut zespalający 2 metalowe części. Spoiwem jest stop cyny z ołowiem bądź kadmem. Czysta cyna jest wykorzystywana przy lutowaniu naczyń do potraw, ponieważ inne materiały posiadają trujące właściwości. Dzięki poręcznej formie pałeczek łatwo roztopić niewielką ilość spoiwa potrzebnego do zlutowania. Przed lutowaniem oczyśćmy powierzchnię przeznaczoną do zespolenia, tak by nie było na niej rdzy lub farby. Do oczyszczania służy chlorek cynku, który nałożymy korzystając z pędzelka. Kiedy elementy będą czyste i odtłuszczone, sprawdźmy czy łączone części są równe i czy będą do siebie pasowały. Podczas lutowania ważna jest precyzja, to ona decyduje o jakości połączenia –lutowane elementy najlepiej trzymać szczypcami lub w imadle, by nie uległy przesunięciu. Po nagrzaniu lutownicy grot przecieramy salmiakiem, by go odtłuścić, a następnie dotykamy nim pałeczki. Kroplę rozpuszczonego lutu przykładamy na miejsce łączenia. Kiedy materiał ostygnie, nadmiar lutu usuwamy za pomocą skrobaka lub pilnika.
Lutowanie twarde
W przeciwieństwie do lutowania miękkiego, jest to metoda bardziej wytrzymała, a wykorzystujemy tu stop mosiądzu lub srebra. Niektóre spoiwa zawierają topniki – substancje oczyszczające chemicznie metal, które ułatwią lutowanie. Pamiętajmy o odpowiednim dobraniu spoiwa i topnika, które są zależne od rodzaju łączonych elementów. Do łączenia rur miedzianych użyjmy lampy lutowniczej lub palnika. Palnik będzie lepszy do spajania większych elementów, ponieważ ma większą moc niż lampa i szybciej ogrzeje materiał. Aby uniknąć korozji spajanych części, wykorzystajmy pastę lutowniczą.
Lutowanie twarde odbywa się w bardzo wysokiej temperaturze topnienia. Tak jak w przypadku metody miękkiej, oczyszczamy wszystkie łączone elementy. Koniec rury dopasujmy do kielicha łącznika lub drugiej rury, a następnie łączymy je cienkim drutem, by się nie przesuwały. Miejsce nagrzewamy płomieniem lampy lutowniczej. Kiedy płomień będzie niebieski – lut będzie stopiony. Po ostudzeniu można opiłować miejsce połączenia i wszystko oczyścić papierem ściernym. Pamiętajmy, aby nie przegrzewać rur, ponieważ zmniejszy to ich jakość.