Czym jest topnik?
Kompletując akcesoria do lutownicy, z pewnością spotkaliśmy się z pojęciem topnika. Preparat ten, choć często pomijany, warunkuje właściwy przebieg lutowania – dlatego warto poświęcić nieco uwagi jego wyborowi. Do czego służy topnik lutowniczy i jakie jego rodzaje wyróżniamy?
Topnik – jaka jest jego rola?
Podczas lutowania na obrabianej powierzchni może powstać warstwa niemetalicznych związków – jest to efekt reakcji metalu z otaczającą go atmosferą. Powłoka ta może wpłynąć na topliwość lutu, utrudniając uzyskanie trwałej spoiny. Topnik ma za zadanie usunąć tę powłokę tak, aby łączone powierzchnie były idealnie czyste. Stosując go, zapobiegniemy również powstawaniu tlenków w czasie lutowania.
Lutowanie przy użyciu topnika pozwala również na korzystanie z dużego natężenia prądu bez narażania nas na wysokie promieniowanie łuku – dzięki temu praca jest nie tylko wydajniejsza, lecz również bezpieczniejsza. Topnik zmniejsza też prawdopodobieństwo odpryskiwania materiału podczas lutowania.
Czym powinien się cechować dobry topnik do lutowania?
Skuteczny topnik lutowniczy to taki, który posiada niższą temperaturę topnienia niż lut. Jego temperatura parowania powinna być jednak wyższa. Istotna jest również stabilność jego właściwości i składu chemicznego. Jeśli poszczególne składniki będą się wytrącać wraz ze wzrostem temperatury, preparat może nie spełniać swojej roli. Równie ważne jest też to, aby topnik przyciągał metal w mniejszym stopniu niż ciekły lut – w przeciwnym razie nie będzie wypierany z lutowanej powierzchni i zanieczyści spoinę. Wybierając go, zwróćmy także uwagę na sposób jego usuwania tak, aby nie sprawiało nam to później problemów.
Rodzaje topników lutowniczych
Na rynku możemy spotkać się 5 rodzajami topników:
- topnik R – złożony z kalafonii i rozpuszczalnika. Ze względu na twardość i niską aktywność nadaje się do stosowania na czystych, nieutlenionych i łatwych do lutowania powierzchniach. Pozostałość po nim nie jest żrąca, więc usunięcie jej nie sprawi nam problemów;
- topnik RMA – w jego składzie znajdziemy kalafonię, rozpuszczalnik i niewielką ilości aktywatora – dzięki temu nazywany jest topnikiem kalafoniowym średnio aktywowanym. Preparat jest miękki i czysty, dlatego też nadaje się do pracy z materiałami łatwymi do zlutowania. Jego pozostałości nie są żrące i nie przewodzą prądu elektrycznego, co ułatwia ich usunięcie;
- topnik RA – nazywany też kalafoniowym aktywowanym, ponieważ składa się z kalafonii, rozpuszczalnika i aktywatora. Sprawia to, że używa się go na powierzchniach średnio lub wysoko utlenionych. Jego pozostałości powinniśmy jak najszybciej usunąć z obrabianej powierzchni, ponieważ są żrące i mogą powodować korozję, a nawet wydzielać trujące opary – posłuży nam do tego rozpuszczalnik;
- topnik NC – do jego wykonania stosuje się kalafonię, rozpuszczalnik i aktywator w niewielkiej ilości. Odznacza się najczęściej niską lub umiarkowaną aktywnością, dzięki czemu sprawdza się w przypadku materiałów łatwych do zlutowania. Pozostałości po nim łatwo usuniemy przy pomocy rozpuszczalnika, ponieważ nie są żrące;
- topnik WS – produkuje się go z kwasów organicznych, tiksotropu i rozpuszczalnika. Uważany za najbardziej uniwersalny preparat, ponieważ można go spotkać w postaciach od nieaktywnej po wysoko aktywną – nadaje się więc do lutowania niemalże wszystkich powierzchni. Pozostałości po nim usuniemy wodą.
| Czy wiesz, że… Topniki można też podzielić, biorąc pod uwagę ich ziarnistość. Gruboziarniste preparaty stosuje się najczęściej na cienkim podłożu, drobnoziarniste natomiast na grubszym. |
Data publikacji: 02.03.2018