Co warto wiedzieć o świetlówkach?
Świetlówka (zwana też jarzeniówką lub neonówką) to nazwa potoczna lampy fluorescencyjnej. Jest to lampa wyładowcza, której światło jest wytwarzane wskutek wyładowania jarzeniowego powstającego w rurze wypełnionej gazem. Co warto o niej wiedzieć?
Spis treści:
Sposób działania
Świetlówki (lampy fluorescencyjne) mają najczęściej postać szklanej rury z zatopionymi wolframowymi elektrodami w obu jej końcach. Ściana wewnętrzna rury pokryta jest luminoforem, a jej wnętrze wypełniają pary rtęci, wymieszane z gazem szlachetnym (np. argonem). Świetlówki mogą też wyglądać podobnie do zwykłych żarówek.
Między wolframowymi elektrodami lampy fluorescencyjnej wytwarza się promieniowanie ultrafioletowe, które nie jest dla nas widzialne (o długości fali ok. 254 nm). Specjalnie dobrane luminofory pozwalają przekształcić to promieniowanie w widzialne – i to nawet o określonej, wybranej barwie światła. Może być to imitacja światła dziennego, światło o odcieniu białym, chłodnobiałym czy ciepłobiałym. Dla celów ozdobnych czy dekoracyjnych uzyskuje się także światło czerwone, zielone, niebieskie, żółte i inne.
Świetlówki powinny być zasilane poprzez specjalne układy stabilizacyjno-zapłonowe. Tradycyjny, magnetyczny układ, zawiera zapłonnik oraz statecznik magnetyczny. Świetlówki, które posiadają tego typu układ, do osiągnięcia pełnego świecenia potrzebują około 120 sekund. Nowsze typy zapłonu są sterowane elektronicznie i likwidują niedogodności tradycyjnego rozwiązania (szybka reakcja, brak odgłosów, mniejsze migotania i zwiększona żywotność).
Rodzaje świetlówek
W zależności od zastosowanego rodzaju luminoforu wyróżniamy:
- świetlówki standardowe z luminoforami halofosforanowymi,
- trójpasmowe świetlówki posiadające luminofory wąskopasmowe,
- świetlówki z luminoforami wielopasmowymi.
Ze względu na wygląd, zewnętrzną postać, świetlówki mogą być:
I. Liniowe
Są to świetlówki liniowe w postaci rury szklanej z dwoma trzonkami na końcach. Rożnicę między odmianami lamp liniowych wynikają z rożnych średnic rur oraz są związane ze skutecznością świetlną. Wśród nich wyróżniamy takie typy jak:
- T12 – tradycyjne świetlówki o średnicy rury 38 mm, te są stopniowo wypierane;
- T 8, o średnicy 26 mm, tzw. w wąskiej rurze, o większej skuteczności niż T12;
- T5, o średnicy 16 mm,
- T4 – nowsza generacja świetlówek, o średnicy 12 mm,
- T2, najnowszej generacji, średnica rury 7mm.
Świetlówki od T5 do T2 mają zwiększoną skuteczność świetlną, mniejszy pobór mocy i są mniejsze – stąd powoli wypierają inne, starsze typy. Ten rodzaj świetlówek najczęściej stosowany jest w halach produkcyjnych, warsztatach, miejscach użyteczności publicznej, a także w domach mieszkalnych, np. garażach, piwnicach, korytarzach. Te mniejsze – nadają się do podświetlania mebli.
II. Świetlówki kompaktowe – zwane energooszczędnymi, choć są zwykłymi lampami fluorescencyjnymi jedynie upodobnionymi do żarówek. Tak samo, jak świetlówki liniowe, zużywają mniej energii elektrycznej od żarówek zwykłych, nawet o około 80%. Świetlówki kompaktowe, poza powyginanymi rurkami wypełnionymi gazem, posiadają także trzon, którym mocujemy je do opraw, podobnie jak inne żarówki (np. wkręcane na gwint lub wciskane na 2 albo 4 kołki). Nowsze świetlówki kompaktowe posiadają w swoim wnętrzu układy elektroniczne sterujące zapłonem i stabilizujące światło.
Są one lekkie, niewielkie, łatwe i oszczędne w użyciu, dlatego zyskują popularność. Jednak nie są wskazane do pomieszczeń, gdzie światło jest często włączane i wyłączane (łazienka, korytarz). Szybciej się wówczas zużywają, skraca się ich czas eksploatacji.
Zalety świetlówek
- Świetlówki wytwarzają około 5razy mniej ciepła niż żarówki.
- Posiadają wyższą skuteczność świetlną (do 105 lm/W).
- Mają dłuższy czas pracy – od ok. 8 tys. godzin aż do 20 tys.
- Strumień światła w mniejszym stopniu zależy od napięcia prądu.
- Różnorodność kolorów i odmian barw (ciepłe, zimne) uzyskiwanych dzięki świetlówkom.
- Świetlówki charakteryzuje mniejsza iluminacja.
Słabe strony świetlówek
- Świetlówki wymagają często specjalnych opraw z dodatkowym wyposażeniem.
- Wydajność świetlna lamp zależy od temperatury otoczenia.
- Spadek żywotności świetlówek przy częstym ich włączaniu i wyłączaniu.
- Przy typowych lampach brak możliwości regulowania strumienia światła (ściemniania).
- Strumień światła świetlówek pulsuje, wywołując efekt stroboskopowy, co może męczyć wzrok.
- Zawierają szkodliwą rtęć, niebezpieczną po stłuczeniu; konieczność ponoszenia kosztów utylizacji przy zakupie, co zwiększa koszty nabycia.
Data aktualizacji: 21.11.2024
