Łomy

Czym są łomy?

Chociaż niemal każdy intuicyjnie wie, czym są łomy, to określenie definicji tego narzędzia nie jest proste. W najbardziej podstawowej formie łomem jest każdy metalowy przedmiot, który służy do podważania i wyłamywania poprzez wytworzenie dźwigni. Łomem może być więc zwykły pręt, ale o wiele lepiej sprawdzają się narzędzia, które wytworzono specjalnie w tym celu. 

W praktyce łomem nazywane są dwie grupy narzędzi. Pierwsza z nich to łomy budowlane. Jest to długi, wykonany ze stali pręt ze spłaszczoną końcówką. Są to łomy właściwe – służą one do podważania, stanowią dźwignię, która pomaga podnieść, przestawić, wyłamać lub zdemontować jakiś element. Taki łom ma zwykle długość od 1 do 1,5 metra. W slangu robotniczym tego rodzaju łomy określa się jako brechy. 

Drugą grupą narzędzi określanymi jako łomy są tzw. breszki, czyli łapki do gwoździ. Mianem breszki nazywa się krótki łom, który z jednej strony jest wygięty w łuk i zakończony rozgałęzioną końcówką, służącą do wyciągania gwoździ. Drugi koniec jest prosty lub lekko wygięty i ma spłaszczoną końcówkę jak typowy łom. 

Breszki niekiedy nie mają końcówki łomowej, a jedynie łapkę do gwoździ. Druga strona może być wyposażona w gumową rączkę. Podobną funkcję pełnią łapki płaskie, wykonane są z mocnego, sprężystego płaskownika i mają końcówkę do gwoździ, oraz specjalną cienką końcówkę do podważania desek.

Brechy i łapki przeważnie wykonywane są z pręta o przekroju okrągłym, niekiedy sześciokątnym. Stal, z której się ją wykonuje, to zwykle stal węglowa o dość wysokiej twardości, ale zachowująca elastyczność. Najlepszy materiał na łom ma właściwości zbliżone do stali resorowej. Dzięki temu łomy nie wyginają się trwale i nie pękają w czasie pracy. 

Pęknięcie łomu może być bardzo niebezpieczne, ponieważ przeważnie na jego koniec przykładana jest duża siła. Taka usterka może więc wywołać poważny wypadek, dlatego nie należy używać mocno skorodowanych czy uszkodzonych mechanicznie łomów. 

Chociaż zniszczenie łomu wydaje się dość trudnym zadaniem, to jest to możliwe. Jeżeli w czasie prac łom mocno się wygina, ale nie daje to pożądanego efektu, należy zrezygnować z dalszych prób i poszukać innego sposobu demontażu czy podniesienia danego elementu.

Komu mogą potrzebne być łomy?

Łomy budowlane, czyli brechy, to prymitywne narzędzia, które jednak często okazują się niezbędne, aby móc bezpiecznie wykonać pracę. Najczęściej łomy stosowane są do prac rozbiórkowych i demontażu szalunków. W niektórych przypadkach mogą się jednak przydać także w czasie porządkowania terenu przed pracami, np. do podważania i przesunięcia dużego kamienia narzutowego czy wyrwania pniaka po wyciętym drzewie. Mocny łom może też zostać użyty do nasunięcia na swoje miejsce elementów zawieszenia i układu napędowego w samochodzie. 

Breszki i inne łomy do gwoździ mają dość wąskie zastosowanie przy rozbiórce lub demontażu konstrukcji drewnianych. Za ich pomocą podważa się deski, wyciąga z nich gwoździe, rozłącza elementy. Podobnie jak brechy mogą być przydatne przy demontażu szalunków, a oprócz tego można ich użyć przy renowacji mebli, do ich demontażu (najlepiej sprawdzą się łomy płaskie), przy rozbiórce drewnianych budynków, np. gospodarczych, czy przy oczyszczaniu desek w celu ich ponownego zastosowania, np. modnych obecnie mebli wykonanych z palet transportowych.

O ile brechy są narzędziem dość specyficznym, przydatnym przy cięższych pracach na budowach, rozbiórkach czy przy wycince drzew, o tyle łapki znajdą zastosowanie w większości gospodarstw z ogródkiem. Tym bardziej w przypadku gospodarstw rolnych czy w warsztacie rzemieślnika zajmującego się obróbką drewna. 

Bez dobrej łapki często trudno będzie naprawić np. drzwi budynku gospodarczego, płot zagrody czy inną konstrukcję. Aby naprawa była wykonana poprawnie, przed jej rozpoczęciem należy pozbyć się starych gwoździ i uszkodzonych elementów, a właśnie do tego celu przeznaczona jest breszka czy łom.

Jak rozpoznać dobry łom?

Łom jest narzędziem tak prostym, że wiele osób nie będzie zwracać uwagi na jego parametry techniczne. Jednak nawet łomy, jeżeli wykonane są ze słabej jakości stali, mogą łatwo ulec uszkodzeniu podczas pracy.

Kupując łom, należy zwrócić uwagę, czy opisany jest typem stali, z jakiej został wykonany. Niekiedy na korpusie łomu wypisane jest także jego maksymalne obciążenie. Ten parametr powinien być jak najwyższy, ponieważ im mocniejszy jest łom, tym lepiej. 

Warto też dobrać łom do jego zastosowania. Łomy budowlane są przeznaczone do rozwiązań siłowych. Typowa breszka także nie będzie zbyt subtelnym narzędziem. 

Jeżeli zależy Ci na tym, aby nie niszczyć rozłączanych elementów, powinieneś sięgnąć po łom precyzyjny, czyli płaski. Takie narzędzie wykonane jest ze stali sprężynowej ze specjalnie hartowanymi końcówkami. Umiejętnie posługując się łomem płaskim, możesz poradzić sobie bez znaczących szkód, nawet rozmontowując zabytkowe, drewniane meble do renowacji. Warto zwrócić uwagę na to, jakiej grubości są końcówki takiego narzędzia. Powinny być jak najcieńsze, aby możliwa była precyzyjna praca, ale jednocześnie na tyle mocne, by nie niszczyły się podczas podważania. 

Breszki mają stosunkowo najmniej warunków technicznych do spełnienia. Podczas wyciągania gwoździ nie działa się na nie znaczącą siłą, dlatego nie grozi im złamanie. Nie muszą być też precyzyjne. Dlatego wybierając łapkę, powinieneś zwracać uwagę na jej wielkość. Mniejsze modele nie będą się dobrze sprawować się przy obsłudze dużych gwoździ lub przy twardym drewnie. Duże łapki są ciężkie i mało poręczne. 

Do prac domowych dobrym wyborem będzie łom o długości około 300 mm. Jeżeli potrzebujesz łapki do prac budowlanych, lepiej sprawdzą się łomy o długości 600–700 mm. Najdłuższe breszki mają 900–1000 mm.